Avrupa Birliği (AB) Kurulu, iklim maddeleri ile ilgili büyük bir atağa hazırlanıyor. Komite, 13 yeni yahut gözden geçirilmiş yasa taslağını çarşamba günü sunmayı planlıyor. Yasa paketinin ismi “55 için fit”; bu slogan ile 2030 yılına kadar 1990 düzeyine kıyasla iklime ziyanlı sera gazı emisyonunun yüzde 55 oranında azaltılması gayesine dikkat çekilmek isteniyor.

AB üyesi ülkeler geçen Aralık ayında yapılan tepede kelam konusu amaç üzerinde uzlaşmıştı. AB Kurulu’nun iklimden sorumlu üyesi Frans Timmermans’ın yeni yasa paketi ile bu amaca ulaşmak için hangi piyasa sistemlerinin harekete geçirilmesi, hangi vergi, emisyon ve inşaat yönetmeliklerinin yürürlüğe girmesi gerektiğini ayrıntılarıyla ortaya koyması bekleniyor. AB esasında 2050 yılına kadar net sıfır sera gazlı iktisat manasına gelen “iklim-nötr” vizyonunu hayata geçirmiş birinci ve tek kıta olmayı hedefliyor; münasebetiyle Timmermans’ın öncülüğünde hazırlanan yeni iklim yasa paketi bu gaye doğrultusunda kıymetli bir mihenk taşı olarak görülüyor.

Pekala kelam konusu 13 yasa tasarısı hakkında neler biliniyor?

Emisyon ticaretinin kapsamı genişletiliyor

Gelecekte şu anda Avrupa içi uçuşlarda olduğu üzere gemilerin de emisyon ticaretine dahil edilmesi hedefleniyor. Yeni yasa ile tıpkı vakitte halihazırda güç bölümünde yaklaşık 10 bin işletme ve üreticiyi ilgilendiren emisyon kotası fiyatının da yükseltilmesi planlanıyor. Yeni düzenleme yürürlükteki yasaya nazaran “kirletme kotasının” daha süratli düşürülmesini öngörüyor. Lakin AB Komitesi’nin emisyon ticareti sistemine karayolu ulaşımı ve binaları da dahil etmeyi isteyip istemediği şimdi bilinmiyor. Polonya üzere birtakım ülkeler ile kimi liberal Avrupa Parlamentosu (AP) üyeleri ise bunu “intihar” olarak pahalandırıyor. Birtakım lobi kümeleri ise bunu mümkün görüyor.

Ayrıyeten yeni maddelerde “yük paylaşım” düzeneğinin dengelenmesi, yani her ülkenin tarım, ulaşım, inşaat, atık üzere alanlardaki iklim gayelerinin de tekrar belirlenmesi hedefleniyor. AB emisyonlarının yüzde 60’ı yük paylaşım düzeneği içerisinde belirleniyor; geriye kalan yüzde 40’ı ise emisyon ticareti sistemi ile düzenleniyor. Münasebetiyle yük paylaşımı iklim siyasetinin kıymetli bir ayağını oluşturuyor; fakat AB üyesi ülkeler muhakkak bir maksada bağlı kalmak zorunda oldukları için yük paylaşımı çok tartışmalı bir husus. Gücün ne formda üretileceğine ise AB üyesi ülkelerinin kendileri karar verebiliyor. Rüzgâr, su, biyo-enerji ve nükleer güç iklime tesiri nötr güçler olarak görülüyor.

AB sonlarında yeni etraf vergileri

Yeni vergiler ile alüminyum, çelik, çimento, gübre bölümü ve elektrik üreticilerinin, AB üyesi olmayan ülkelerdeki rakiplerine karşı korunması amaçlanıyor. Tıpkı vakitte, AB içinde üretim yapan şirketlerin üretim tesislerinin, düzenlemelerin daha gevşek olduğu ülkelere kaydırmasının da engellenmesi öngörülüyor. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Çin ve birçok kalkınmanın eşiğindeki ülke kelam konusu vergilere Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) yönetmeliklerine uygun olmadığı gerekçesiyle karşı çıkıyor. AB karbon hudut vergisinde kalkınmakta olan ülkeler için de bir istisna öngörmüyor.

Güç vergilerinde değişiklik

AB Komitesi’nin teklifleri ortasında fosil güç kaynaklarını avantajlı duruma getiren petrol, doğal gaz, akaryakıt ve elektriğe uygulanan vergilerin değiştirilmesi de bulunuyor. Bu tüketiciler için doğal gaz, akaryakıt ve petrolün daha değerli hale gelmesi, elektriğin ise ucuzlaması manasına geliyor. Lakin bu yasanın yürürlüğe girebilmesi için AB üyesi ülkelerin oy birliği ile maddeyi kabul etmesi gerekiyor. Birlik üyesi ülkeler genelde vergi konusunda yetkiyi elinde bulundurmaktan yana bir tavır izliyor.

Otomotiv sanayisi ve mobilite

AB’nin yeni yasa paketine nazaran, söylentilerin tersine içten yanmalı motorlar yasaklanmayacak lakin bu araçlar o derece kıymetli hale getirilecek ki 2030’dan itibaren satışı neredeyse imkânsız olacak. AB Kurulu, emisyon yönetmeliğinde araçlardan kaynaklanan karbondiksit salınımının yüzde 60 ila 90 azaltılması koşulunu getirmek istiyor. Bunun, bir üreticinin araç filosundaki yeni ruhsatlar için geçerli olması öngörülüyor. Sonuncu maksat ise 2050’ye kadar araç kaynaklı emisyonların nötrlenmesi. Birebir vakitte hidroenerji ve uçak yakıtı olan kerosene alternatif güçlerin teşviki de gündemde.

Uçak seyahatleri değerlenecek

Kerosine alternatif sürdürülebilir yahut “yeşil” güç kaynaklarının Avrupa havalimanlarında vakitle yükümlülük haline getirilmesi hedefleniyor. 2050 yılına kadar pak güçle çalışan uçakların oranının yüzde 60’a yükseltilmesi isteniyor. Lakin şu anda alternatif güçlerin maliyeti kerosinin yaklaşık beş katı dolayında, münasebetiyle AB içindeki uçuşların fiyatlarının de besbelli formda artması bekleniyor. Yeni kuralların AB’den AB üyesi olmayan ülkelere uçuşları da kapsaması öngörülüyor. 

Pak güç ve şarj istasyonları

Elektrikli araçlar için şarj istasyonları ile hidrojen dolum istasyonlarının genişletilmesi de AB Kurulu’nun teklifleri ortasında. 2030 yılına kadar AB içinde en az üç milyon kamuya açık şarj istasyonunun bulunması hedefleniyor.

Tasarruf gayelerinin yükseltilmesi

AB Kurulu’nun güçten sorumlu üyesi Kadri Simson, konutların yalıtımı, etraf dostu yeni binalar, ısınma ve soğutma sistemlerinin verimliliğin artırılması üzere mevzularda ortak tasarruf gayelerinin belirlenmesini istiyor. Yeni tedbirlerle 2030 yılına kadar yüzde 32,5 oranında güç tasarrufunun sağlanması amaçlanıyor.

Tarımda iklim-nötr maksadı

AB tarım ve orman ekonomilerinin de yakın bir devirde “iklim-nötr” hale getirilmesini hedefliyor. Çiftçi ve ormancılarından açığa çıkarılan her bir ton karbondioksit karşılığında bir ton ağaç yahut bitki ile bu karbondioksiti nötrlediklerini ispatlamaları istenecek. Çiftçiler için en kolay kural ise şu: Metan gazı salınımı yapan her bir inek için bu gazı nötrleyecek en az üç ağaç bulundurma kuralı.

AB Kurulu’nun öngördüğü bu kapsamlı yeni maddelerin yürürlüğe girebilmesi için Avrupa Parlamentosu (AP) ve daha da değerlisi AB üyesi ülkelerin temsilcilerinin bulunduğu AB Kurulu tarafından da onaylanması gerekiyor. AB bazında onay sürecinin en az bir yıl süreceği varsayım ediliyor. AB yasal çerçevesinin ulusal maddelere uyumlanmasının ise en az iki yıl alması bekleniyor. Fakat AB Kurulu birtakım alanları yönergeler ile de düzenlemeyi planlıyor. Kelam konusu yönergeler AB hukukuna nazaran direkt geçerliliğe sahip.

T24