Rekor sıcaklıkların tesirindeki ABD ve Kanada’nın batı kesitleri, her yıl görülen yangın dönemine bu yıl tehlikeli şartlar altında girdi.

Bu yılki orman yangınlarının geçen yıllara nazaran daha yıkıcı ve şiddetli olma ihtimali bir epey yüksek. Uzmanlar da bu yıl yaşanacak yangınların tehlikesi konusunda ihtarlarda bulunuyor.

Kırsal alanlardaki denetim edilemeyen yangınlarla ilgili çalışmalar yapan Alberta Üniversitesi’nden Dr. Mike Flannigan, yangınların üç temel yeri olduğunu söylüyor:

• Yakıt
• İnsan kaynaklı ya da yıldırım sonucu tutuşma
• Sıcak, kuru ve rüzgarlı hava şartları

Flannigan, “Günden güne şartlar değişebiliyor lakin Kanada ve ABD’nin batısında görülen inanılmaz kuraklık, yangın potansiyelinin doruğa çıkmasına neden oluyor” diyor.

ABD Kuraklık İzleme bilgilerine nazaran, ülkenin yarısı farklı seviyelerde olmak üzere kuraklığın tesiri altında. Batı eyaletlerindeyse kuraklık “olağanüstü” seviyeye yükseliyor.

Bu yıl Haziran ayında Kanada’nın batısında sıcaklıklar tüm vakitlerin rekorunu kırdı. British Columbia bölgesindeki Lytton yerleşiminde 49,6 santigrat derecelik sıcaklıklar kaydedildi.

Bu durum bir dizi orman yangınını tetikledi ve yılın bu vakitlerine nazaran şimdiye kadar görülmeyen genişlikte alan kül oldu.

ABD’nin batısında da benzeri bir tablo hakim.

Bu yıl yüksek sıcaklıklar nedeniyle dağ zirvelerinde kar örtüsünün bulunmaması da kaygı yaratıyor. Kar örtüsü, çoklukla yangınlara karşı bariyer vazifesi görüyor ve kuraklık koşullarını hafifletiyor.

Uzmanlar bu durumun yangınlara davetiye çıkardığı ikazını yapıyor.

Yangın dönemi olağanda ABD’nin güneybatısında Arizona üzere eyaletlerde başlar. Yaz sonlarında ise California ve akabinde Oregon ve Washington üzere kuzey bölgelere gerçek devam eder.

Bu yıl ise ABD’deki yangın döneminin çok daha erken başladığının işaretleri var.

Şimdiye kadar yangınlar nasıl seyretti?

Arizona’da bu yıl yanan toplam arazi alanı, 2018 ve 2019’u geride bıraktı. Geçen yıl, 2011 hariç son 10 yılın en büyük yangını kaydedilmişti.

California’da ise 2020’nin tıpkı devrine nazaran bu yıl 17 bin hektar daha fazla alan yandı. Geçen yıl 1 milyon 600 bin hektardan daha fazla alan yanmıştı. Bu alan, eyalet tarihinde bir rekor.

ABD’nin batı kıyısında geçtiğimiz yıl görülen devasa yangınlara şimdi rastlanmadı fakat harikulâde kuraklık kaidelerinde büyük yangınların tekrarlanmasından korkuluyor.

ABD genelinde, yangınlarla kül olan toplam toprakların sayısında önemli artış gözlemlenebiliyor.

Kanada’da ise yanan alanlarda yıldan yıla önemli artış görülmekle birlikte, 10 yıllık ortalamayı ele alan araştırmalar geçtiğimiz 10 yılın dert verici bir yükselişe sahne olduğunu ortaya koyuyor.

Dr. Flannigan, 1960-70’lerde 1 milyon hektar seviyesinde olan yangın alanının bugün 2,6 milyon hektara ulaştığını kaydediyor.

Kanada’da yılın bu vaktine kadar yanan alanlar, 10 yıllık ortalamanın üzerinde. British Columbia bölgesinde ise şimdiden 90 bin hektar alan kül oldu.

Flannigan, “British Columbia’da yangın dönemi Temmuz ortasında başlardı, Ağustos’u ve Eylül başını kapsardı. Bu yıl ise bu genişlikte ve yoğunlukta yangınlar epey erken başladı” diyor.

İklim değişikliği, yangınların artışına neden oldu mu?

ABD ve Kanada’da yıldırım düşmeleri, insan faaliyetleriyle kıyaslandığında yangınlara daha çok neden oluyor.

Lakin bilim insanları, iklim değişikliğinin, daha ağır ve daha uzun süren yangın dönemlerinin ortaya çıkmasında tesirli olduğu görüşünde. Sıcaklığın yüksekliği ve daha kuru iklim kuralları, bunun öncelikli nedenlerinden.

Dr. Flannigan, “Daha sıcak hava, daha çok yıldırım ve daha uzun yangın dönemleri demek. Ortalama olarak daha çok yangın göreceğiz ve yangınlarla yaşamayı öğrenmemiz gerekecek” diyor.

Tek tek her tabiat olayını global ısınma ile ilişkilendirmek pek yanlışsız olmasa da, iklim araştırmacıları Kanada ve ABD’deki yüksek sıcaklıkların “iklim değişikliği olmadan görülemeyeceği” konusunda hemfikir.

Jack Goodman ve Jake Horton bildirdi.

• Sıcak hava dalgasının etkilediği ABD’de çok sayıda orman yangını
• ABD’de sıcaklıklar rekor kırıyor, ülkenin yüzde 38’i kuraklık tesiri altında
• Kanada’da rekor sıcak hava dalgası: Yıldırım düşmeleri sonucu 130’dan fazla orman yangını çıktı

T24