Anayasa Mahkemesi, 2013’te, polisin darp ederek kelepçelediği avukatla ilgili olarak savcılığın tesirli soruşturma yürütmediğini kayıt altına aldı ve “hak ihlali” kararı vererek, darp edilen avukata 40 bin TL tazminat ödenmesini kararlaştırdı. Kararda, savcılıkların bu olayları tesirli biçimde soruşturmamaları durumunda, kamu vazifelileri için fiili bir dokunulmazlık başlayacağı vurgulandı.

2013’te, Çağdaş Hukukçular Derneği Lideri Selçuk Kozağaçlı ve ÇHD’li birtakım avukatların tutuklanmaları üzerine basın açıklaması yapmak ve dilekçe vermek üzere adliyeye gelen avukat ve vekillere polis “müdahale” etti. Biber gazı kullanılan olaylardan sonra HDP milletvekili Filiz Kerestecioğlu’nun da ortalarında olduğu çok sayıda kişi cürüm duyurusunda bulundu. Lakin üç yıl süren soruşturma sonunda, savcılık, takipsizlik kararı verdi. Bunun üzerine bahis Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.

Anayasa Mahkemesi, olaylar sırasında yüzüne yakın aralıktan biber gazı sıkıldığını belirten Kerestecioğlu ile darp edildiğini söyleyen başka müracaatçıların sıhhat raporlarının olmadığını belirterek, müracaatları geri çevirdi.

Avukat darp edildi

Kabahat duyurusunda bulunmak üzere adliyeye girerken polis tarafından engellenen ve darp edilen avukatlardan Ramazan Demir ise müracaatında, “kolluk tarafından darp edildiğini, yere yatırılarak kelepçelendiğini, gaz sıkıldığını, hakaret ve tehdide maruz kaldığını, şikâyeti sonrasında yürütülen soruşturmada şahitler dinlenip kanıtlar toplanmadan etkisiz bir soruşturma yürütüldüğünü belirterek makus muamele yasağının ihlal edildiğini” ileri sürdü.

Anayasa Mahkemesi, müracaat ile ilgili kararında, “AYM, minimum eşik düzeyini aştığı varsayılan makus muamele argümanlarının makul kuşku kalmayacak formda kanıtlanması koşulunu aramakta ve müracaatlarda öncelikle bu husustaki kanıtlama sıkıntısını ele almaktadır” tabirini kullandı.

Demir’in isimli tıp raporunun, darp edildiği argümanlarını desteklediğinin anlatıldığı kararda, “Dolayısıyla kamu makamları güç kullanımının kaçınılmaz hâle geldiğini ve kullanılan gücün orantılı olduğunu kanıtlamakla yükümlüdür” denildi. Kararda, buna karşılık, savcılığın takipsizlik kararında avukat Demir’in, kamu görevlilerince yaralanıp yaralanmadığının izah edilmediği vurgulandı.

“Kabul edilebilir hudut aşıldı”

Kararda, savcılığa başvurmak için giden kümenin önlerinin neden kesildiğinin de takipsizlik kararında anlatılmadığı belirtilerek, şöyle devam edildi:

“Durdurulan avukatların barikatları zorlayarak geçiş yapmak istedikleri bunun üzerine polisin fiziki müdahaleye başladığı anlaşılmaktadır. Müracaatçı hakkında olay günü düzenlenen isimli muayene raporunda göğüs, ense ve alın bölgesinde ekimoz ve şişlik stili yaralanmalar meydana geldiği görülmektedir. Kolluğun beyanlarından yahut kovuşturmaya yer olmadığına ait karardan müracaatçının gösterdiği direncin yahut direncin kırılması emeliyle kullanılan gücün mahiyeti konusunda bir açıklama bulunmamaktadır. Bununla birlikte kolluğun, Savcılık katına gitmek isteyen avukatların önünü kesip etrafını sararak kümesi denetim altına aldıktan sonra kimi bireyleri kümeden ayırarak hareketsiz hale getirmeyi öteki bir deyişle yakalamayı amaçladıkları anlaşılmaktadır. Bu gaye doğrultusunda kullanılacak gücün şiddetinin değerlendirilmesinde kolluk vazifelilerinin aşikâr ölçüde takdir yetkisini haiz olduğu kabul edilmekle birlikte olayın kaideleri çerçevesinde müracaatçının vücudunda meydana gelen sonucun kabul edilebilir hududu aştığı hasebiyle müdahalenin orantısız olduğu kanaatine varılmıştır.”

“Etkili soruşturma fiili dokunulmazlık başlar”

Kararda, orantısız müdahalenin yaralanmaya yol açtığı, hareketin insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele kapsamında olduğu söz edildi. Kararda, devletin bu savlarla ilgili tesirli soruşturma yürütme yükümlülüğü bulunduğu belirtilerek, “Bu üslup bir soruşturmanın temel gayesi, kelam konusu taarruzları önleyen hukukun faal bir biçimde uygulanmasını teminata almak ve kamu vazifelilerinin ya da kurumlarının karıştığı olaylarda bunların sorumlulukları altında meydana gelen olaylar için hesap vermelerini sağlamaktır. Soruşturma tesirli olmadığında anılan unsur, sahip olduğu kıymete karşın pratikte etkisiz hâle gelecek ve kimi durumlarda devlet vazifelilerinin fiilî dokunulmazlıktan yararlanarak denetimleri altında bulunan şahısların haklarını istismar etmeleri mümkün olacaktır” denildi.

Kararda, savcılığın takipsizlik kararının “nesnel ve tarafsız bir tahlil ürünü” olmadığı vurgulandı. Anayasa Mahkemesi, bu münasebetlerle, Demir’e, 40 bin TL tazminat ödenmesini kararlaştırdı.

T24