Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın 2022 yılı bütçesi, sanayi kesiminde doğal gaza yüzde 48 artırım yapıldığı gün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşüldü. Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Eylül ayı prestijiyle Avrupa’da vatandaşlarına en ucuz doğal gaz sunan ülke Türkiye olup, elektrikte ise Ukrayna ve Sırbistan’dan sonra en ucuz üçüncü ülke konumundayız” dedi.
Dönmez, Koronavirüs pandemisinin güç bölümüne tesirlerinden bahsederek, “Covid-19 salgınının akabinde gelen ekonomik toparlanmanın oluşturduğu güçlü talep artışı, üretimde yaşanan aksaklıklar, navlun maliyeti başta olmak üzere tedarik ayağındaki ıstıraplar, yeşil güç dönüşümü kapsamında hidrokarbona yönelik yatırımların azalması, mevcut yenilenebilir güç kapasitesinin talebi karşılayamaması üzere nedenlerle; dünya genelinde petrol, doğal gaz, kömür, elektrik, vb. güç emtia fiyatlarında değerli artışlar yaşanmıştır.” sözlerini kullandı.
TBMM Plan ve Bütçe Komitesi, AKP Bingöl Milletvekili Cevdet Yılmaz başkanlığında toplandı. Komite, Güç ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nın 2020 kesin hesabı ve 2022 bütçesini ele aldı. Bakan Dönmez’in sunumundan evvel, HDP milletvekilleri, üzerinde “Nükleere Hayır” yazılı dövizler açtı. Reaksiyon gösteren AKP milletvekilleri, “Siz öncelikle PKK’ya hayır deyin” yansısını gösterdi.
“Elektrik, doğal gaz faturalarını ödeyemeyen yurttaşlarımız var”
Yöntem üzerinde kelam alan HDP Eş Genel Lider Yardımcısı Garo Paylan, “Elektrik faturalarını, doğal gaz fiyatlarını ödeyemeyen yurttaşlarımız var. DEDAŞ borçlarını ödeyemeyen binlerce vatandaşımız var. Bu yurttaşlarımızın taleplerini bu salona taşımak istiyoruz. Halkın talebini buraya yansıtmak istiyoruz” dedi.
İyi Parti Genel Lider Yardımcısı Erhan Usta ise “Bugün çok değerli bir dal güç kesimini konuşacağız. Güçte Rusya’ya olan bağımlılığımız bizim İdlip’te elimizi kolumuzu bağlıyor. Bağımsızlığını yitirmiş bir EPDK var” dedi.
Usta daha sonra, bakanların sunumlarının akabinde görsel basının salondan çıkarılmasına reaksiyon gösterdi. Usta, “Sayın Bakan konuştuktan sonra görsel medyanın çıkartılması, en azından başkalarında yapıyorsunuz bunda yapmayın” dedi. Kurul Lideri Yılmaz ise Usta’ya “Usulle ilgili kelam veriyorum siz tarz dışında konuşuyorsunuz” karşılığını verdi.
“Kameraların muhalefeti çekmesinden rahatsızlık duyuyorsunuz”
CHP Konya Milletvekili Abdüllatif Şener, “Bir teklifte bulunacağım Sayın Lider. Burada yalnızca hükümetin konuşmasını kameraların çekip gitmesi milletvekillerinin söylediklerinin kamuoyuyla paylaşılmasını engellemektedir. Her seferinde yöntem tartışması açması milletvekillerinin aslında sizin uyguladığınız idare stiliyle da irtibatı vardır” diyerek reaksiyon gösterdi.
Bunun üzerine Kurul Lideri Cevdet Yılmaz, “Gün uzunluğu konuşacağız” dedi. Şener ise, “Gün uzunluğu konuşacağız da kameraları çıkarıyorsunuz. Bu tekniğiniz metot tartışmalarını da ortadan kaldırmaya yönelik bir gelişmeye hakikat gidiyor. Yordam tartışmaları yapılırken kameralar çekiyor, siz bu kameraların muhalefeti çekmesinden son derece rahatsızlık duyuyorsunuz” diye reaksiyon gösterdi. Yılmaz da “Arzu ederseniz oylayabiliriz. Yeni bir uygulama yapıyor değilim. Bunun bu kadar tartışılmasına hakikaten mana veremiyorum” dedi.
Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, sunumunda şunları söyledi:
“Linyit rezervimiz 19 yılda yüzde 135 oranında arttı”
“Yerlilik anlayışıyla gerçekleştirdiğimiz arama çalışmalarıyla linyit rezervimiz on dokuz yılda yüzde 135 oranında artarak 19,5 milyar tona ulaşmıştır. Taş kömürü dahil toplam kömür rezervimiz ise 21 milyar tonun üzerine çıkmıştır. Buna bağlı olarak, 2000’li yıllarda 6.838 MW olan yerli kömür kaynaklı elektrik şurası gücümüz 2021 yılı eylül ayı sonu prestijiyle 11.336 MW’a ulaşmıştır. 2020 yılında 89 milyon ton yerli kömür üretimiyle ekonomimize 7 milyar TL’lik katkı, ayrıyeten yan kesimlerle birlikte 120 bin şahsa de istihdam sağlanmıştır.”
“Hidrokarbon varlığımızın artırılması şart”
“Enerjide dışa bağımlılığı sıfırlamamız ya da en aza indirmemiz için hidrokarbon varlığımızın artırılması gerek kuraldır. Bu kapsamda, iki sismik araştırma ve üç derin deniz sondaj gemilerimizden oluşan filomuz arama çalışmalarına aralıksız devam etmektedir. Deniz alanlarının yanı sıra kara alanlarımızda da hidrokarbon arama ve mevcut üretimi artırma çalışmalarına sürat verdik. Bu emelle, deniz alanlarımızda ulusal gemilerimizle 15 adet sondaj tamamlanmıştır. Kara alanlarımızda ise 2021 yılı birinci dokuz ayında 99 adet arama, üretim ve tespit kuyusu açılmış olup, yaklaşık 224 bin metre sondaj yapılmıştır. Bu ağır arama çalışmalarımızın sonucu olarak Fatih sondaj gemimiz ile Karadeniz’in Sakarya Havzasında hem kendi tarihimizdeki hem de 2020 yılında dünya denizlerindeki en büyük doğal gaz keşfini gerçekleştirdik. Keşfi yapılan 540 milyar metreküplük doğal gaz rezervini Cumhuriyetimizin 100. yılı olan 2023 yılında vatandaşlarımızın kullanımına sunmak için çalışmalarımız planlanan biçimde ilerlemektedir. Mühendislik-Tedarik-İnşaat Suram kontratları imzalanmış olup, yıl sonuna kadar alanda kuyu sondajları, kuyu testleri, deniz altı iletim sistemleri için tedarik süreci ve ön mühendislik çalışmalarına devam edilecektir. Karadeniz’deki doğal gaz keşfimizin yanı sıra 2021 yılında kara alanlarında gerçekleştirilen 26 yeni keşifle yaklaşık 60 milyon varil petrol muadili rezerv ülkemize kazandırılmıştır.”
“Dünya genelinde fiyatlarda kıymetli artışlar yaşanmıştır”
“Covid-19 salgınının akabinde gelen ekonomik toparlanmanın oluşturduğu güçlü talep artışı, üretimde yaşanan aksaklıklar, navlun maliyeti başta olmak üzere tedarik ayağındaki külfetler, yeşil güç dönüşümü kapsamında hidrokarbona yönelik yatırımların azalması, mevcut yenilenebilir güç kapasitesinin talebi karşılayamaması üzere nedenlerle; dünya genelinde petrol, doğal gaz, kömür, elektrik, vb. güç emtia fiyatlarında kıymetli artışlar yaşanmıştır. Dünyada; 2020 yılı ortalaması varil başına 42 dolar olan ham petrolün fiyatı 85 doları geçerek 2018 yılından beri görülen en yüksek pahaya ulaşmıştır. Bununla birlikte 2020 yılında ortalama 50 dolar olan kömürün tonu ekim ayında 270 dolar düzeylerine çıkmıştır. Avrupa genelinde ise güç emtia fiyatları eşi görülmemiş formda yüksek düzeylere ulaşmış durumdadır.”
“Elektrikte en ucuz üçüncü ülke konumundayız”
Ekim ayındaki doğal gaz fiyatları nisan ayına nazaran yüzde 400 artarken, elektrik fiyatları ise yüzde 200 artmıştır. Avrupa’nın değerli güç borsalarından biri olan TTF’te yıl başında 200 dolar düzeylerinde olan bin metreküp doğal gaz fiyatı ekim ayında 7 kat artarak 1400 dolar düzeyini geçmiştir. Bu dramatik artışların sonucunda Avrupa güç piyasalarında meseleler yaşanmaya başlanmıştır. Yalnızca İngiltere’de iki buçuk milyon haneden fazla tüketiciye elektrik veren tedarikçiler iflas etmiş olup, hali hazırda elektrik faturalarının ne geleceğini bilmeyen milyonlarca kişi bulunmaktadır. Avrupa’daki güç fiyatı artışları sonrasında düşük gelir kümesinde bulunan bireylerin değerli bir kısmının konutlarını ısıtamadığı ilgili kuruluşlarca lisana getirilmektedir. Eylül ayı prestijiyle Avrupa’da vatandaşlarına en ucuz doğal gaz sunan ülke Türkiye olup, elektrikte ise Ukrayna ve Sırbistan’dan sonra en ucuz üçüncü ülke pozisyonundayız. Güç bölümündeki bir öbür kıymetli konu da akaryakıt fiyatlarıdır. Global piyasalardaki fiyat artışlarının direkt vatandaşlarımıza yansımasını önlemek ismine, Devletimizin 2021 yılında 50-60 milyar TL aralığında bir vergi alacağından vazgeçmesi öngörülüyor. Bu sayede, 2021 yıl başından itibaren ham petrol fiyatları Türk lirası bazında yaklaşık yüzde 117 artış gösterirken, vatandaşlarımıza sunulan akaryakıt fiyatlarında ortalama yüzde 17 artış olmuştur. Güç fiyatlarında ve talebinde yaşanan artışa rağmen gerçekleştirdiğimiz altyapının güçlendirilmesi çalışmaları ile değişen kurallara karşı Ülke olarak güçlü bir pozisyondayız. Bu kapsamda memleketler arası boru çizgileri, yer altı doğal gaz depolama, LNG ve FSRU tesislerimiz üzere sistemi önemli oranda besleyen kaynaklara sahibiz. Ayrıyeten, yeraltı doğal gaz depolarımızın dörtte üçü dolu olup, kış aylarına bu depolar tam dolu olarak gireceğiz.”
2022 yılı için bütçe teklifi 7.707.842.000 TL
Bakan Dönmez, 2020 yılı bütçesine ait; “3.319.102.000 TL olan Bakanlığımız 2020 yılı bütçesi başlangıç ödeneğine; genel aydınlatma masrafları ile cari ve yatırım sarfiyatları için 471.326.654 TL eklenmesi ve başka kurumlara 152.676.724 TL aktarılması sonucunda 2020 yılı bütçe ödeneğimiz toplamı 3.637.751.930 TL olmuştur. Bu meblağın 3.539.139.017 TL’si harcanmış olup, kalan 98.612.913 TL ödenek yıl sonunda iptal edilmiştir. Ortaya çıkan bu kesin hesap sayılarına bağlı olarak Bakanlığımız 2020 yılı bütçe gerçekleşme oranı yüzde 97’dir” dedi.
Dönmez, bakanlığın 2022 yılı için bütçe teklifine ait, “Bakanlığımız merkez teşkilatı için 2022 yılı bütçe teklifi 5.325.227.000 TL olup; MTA, MAPEG, TENMAK, EPDK ve NDK ile birlikte teklif edilen toplam bütçe meblağı 7.707.842.000 TL’dir” diye konuştu. (ANKA)
T24
