5 yıldır tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, demokrasi kültürü üzerine ele aldığı yazısında, “Mutfak kültürümüzün yüzde biri kadar bile demokrasi kültürümüz yoktur. Zira geçmişte jenerasyonlar uzunluğu sürdürülebilmiş bir demokrasi tecrübemiz yok. Bilakis, sık sık kesintiye uğramış, darbelenmiş demokrasi enkazının afetzedeleri gibiyiz” dedi. Demirtaş, “baskıcı bir idarenin değişmesinin demokrasiye geçildiği manasına gelmediğini” belirterek, “Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçilince her şey tastamam olacakmış üzere bir hava yaratılıyor güya. Ben bu bakış açısını son derece yetersiz görüyorum” tabirini kullandı. 

Demirtaş, Artı Gerçek’te kaleme aldığı yazısında, “Önümüzdeki seçimi bu derece değerli kılan, tarihimizde birinci kere bir seçime demokrasi isteğini, demokrasi vaadini merkeze oturtarak gidecek olmamızdır. Bu, hoş ve sevindirici bir gelişme. Bedelleri ağır olmuştur fakat nihayet demokrasi arayışı toplumsal ve siyasal muhalefetin öncelikli gündemi haline gelmiştir. Bunu küçümsememek lazım. Bu kazanımları bir kenara koyalım, tamam. Lakin benim içim tekrar de rahat değil. Hala bir şeyler eksik güya. Hem de asıllı bir şeyler” dedi. 

Demirtaş, şu tabirleri kullandı:

“Bir davranışın kültüre dönüşmesi için kuşaklar boyunca sürdürülmüş, tekrarlanmış olması gerekir. Dini inançlarımız, dillerimiz, geleneklerimiz, ömür üsluplarımız jenerasyonlar boyunca sürüp gelebilmişse kültürümüzün modülü olabilmiştir lakin. Pekala bütün bu kültürel mirasımız içinde demokrasinin yeri ne kadar? Maalesef yok denilecek kadar az. Hatta ıstırapla söyleyebiliriz ki bizim bir demokrasi kültürümüz yok. Mutfak kültürümüzün yüzde biri kadar bile demokrasi kültürümüz yoktur. Zira geçmişte kuşaklar uzunluğu sürdürülebilmiş bir demokrasi tecrübemiz yok. Aksine, sık sık kesintiye uğramış, darbelenmiş demokrasi enkazının afetzedeleri üzereyiz.

Pekala hal böyleyken, önümüzdeki seçimle birlikte demokrasiye geçeceğimize dair umut pompalamanın kime ne faydası olabilir? Baskıcı bir idarenin değişmesi, otomatik olarak demokrasiye geçtiğimiz manasına mı gelir? Elbette hayır. Sıkıntının bu kadar kolaya indirgenerek ele alınması, doğrusu canımı çok sıkıyor.

Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçilince her şey tastamam olacakmış üzere bir hava yaratılıyor güya. Ben bu bakış açısını son derece yetersiz görüyorum. Devlet idaresi, eskisine nazaran kısmen demokratikleşince demokrasi sorunu tümden çözülecek diye düşünenler demokrasiyi zerrece bilmiyorlar kanımca. Meğer demokrasi devlet tarafından inşa edilmez, devlet demokrasi kültürünü yaratmaz, yaratamaz. Devlet, en fazla demokrasinin önünde mani olmakta çıkabilir yahut demokrasi kültürünün gelişmesine dayanak olabilir. Demokratik devlet budur, bu kadardır.

Demokrasiyi inşa edecek olan, giderek bir kültüre dönüştürecek olan temel özne toplumdur, bireydir. Toplum ve bireyler de bunu siyasetle değil, yalnızca ve yalnızca eğitimle (milli eğitimi kast etmiyorum elbette), sanatla, edebiyatla yapabilir. Zira demokrasi bir yasa, anayasa sorunu değil, kültür problemidir. Anayasa ve yasalar, bu sürece yasakçı olmamakla yardımcı olabilir yalnızca.

…

Demokrasi bir kültür problemidir. Seçim sandığına sıkıştırılamayacak kadar önemli bir ömür stilidir, davranışlar bütünüdür. Bizim kuşağımız demokrasinin kültüre, bir hayat üslubuna dönüştüğünü görebilecek kadar uzun yaşamayacak. Lakin bizim jenerasyonumuz, demokrasi kültürünün tohumlarını bu kadim coğrafyaya atmakla sorumlu ve vazifelidir. Bu nedenle, seçim çalışmaları dahil olmak üzere tüm süreçler geleceğin demokrasi kültürünü inşa etmenin kesimi olarak ele alınmalıdır. Tüm telaffuzlar, tüm programlar, tüm prensipler, tüm planlamalar bu maksada hizmet edecek seviyede öngörüyle hayata geçirilmelidir. Yüzeysel ve taktiksel demokrasi yaklaşımları demokrasinin kökleşmesine, kurumsallaşmasına ve giderek bir kültüre dönüşmesine katkı sağlamayacağı üzere, demokrasi yürüyüşünü de sonuçsuz bırakır.

Unutmayın ki  Soruna bir de buradan bakalım istedim, işin temeli budur bence. Yoksa iktidarlar gelip geçicidir, bugün var yarın yoklar. Demokrasi kültürü yeşerirse işte o, kalıcı bir kazanım olur ve hiçbir iktidar onu toplumun elinden alamaz. Mutfak kültürümüz üzere kalıcı olur. Artık mutfakta çalışma vakti. Daima birlikte.”

T24