Sarsıntı Mühendisliği Uzmanı Prof. Dr. Zeki Hasgür, Türkiye genelinde zelzele riskinin yüksekliği bakımından dikkat çeken bölgeler hakkında konuşurken, İzmir’de yatay atımlı yeni faylar olduğunu belirterek, “Bunlar harekete geçmediği için hâlâ risk altındayız. Bunlardan biri harekete geçerse büyük güçler açığa çıkar. İzmir için tehlike hâlâ geçmedi” dedi.
Prof. Dr. Zeki Hasgür, tektonik olarak Afrika Levhası’nın, Anadolu Levhacığı ile Ege Denizi’nin altına girdiğine dikkat çekerken “Literatürde Hellen Yayı denilen, Adriyatik’ten başlayan, Girit’in güneyinden, Rodos’tan ve Datça’ya uzanan bir yay var. Anadolu Levhacığı’nın da Ege Denizi’ne gerçek, İstanbul’daki Kuzey Anadolu Fayı’na emsal, bir dönüşü var. Bu yatay atımlı bir faydır. Bu fay hâlâ bekliyor. Bu bölgede nispeten büyük bir zelzele olabilir” dedi.
“İzmir sarsıntısı, bölgenin karakteristik sarsıntısı değildi”
İzmir sarsıntısıyla ilgili konuşan Prof. Dr. Hasgür, “İzmir’de yaşanan 6.6 şiddetindeki zelzele, bu bölgenin karakteristik zelzelesi değildir. Bu sarsıntı Sisam Adası’na yakın gerçekleşti. Bunun gerisinden o bölgede bizim gözlemlediğimiz, olağan atımlı faylar bakımından 900 artçı sarsıntı oldu. O bölgede oluşacak güç kısmen azalmış durumda. İzmir’de zelzele haritamıza işlenen yatay atımlı yeni faylar var. Bunlar harekete geçmediği için hâlâ risk altındayız. Bunlardan biri Kuzeydoğu – Güneybatı istikametinde harekete geçerse büyük güçler açığa çıkacaktır. Bizim ilgilendiğimiz asıl faylar bunlardır. Bu bakımdan şimdi tehlike geçmiş değil.”
Hangi bölgelerde sarsıntı bekleniyor?
Prof. Dr. Zeki Hasgür, Türkiye genelinde zelzele riskinin yüksekliği bakımından dikkat çeken bölgeler hakkında, şu bilgileri verdi:
“İstanbul’da, Adalar ve Marmara Ereğlisi ortasındaki bir fayın, 7 büyüklüğündeki bir zelzele ile kırılabileceğini hesaplayabiliyoruz. Benim beklentim de bu istikamette. Elazığ’daki zelzele de kıymetli. Bu zelzele, Doğu Anadolu Fayı olarak isimlendirilen sol, yanal atımlı yarar gerçekleşti. Bu fay, İskenderun Körfezi’nden geçerek güneyde Lut Gölü’ne uzanır. Bunun üzerinde de kıymetli zelzeleler bekliyoruz. Her ne kadar Elazığ Kuzey Anadolu Fayı’nın kavşak bölgelerine yakın olsa da güneyde, Hatay ve İskenderun bölgesinde de zelzele olması beklenen. Bu bölgede geçmişte küçük zelzeleler oldu fakat İskenderun ve Hatay’a bağlı büyük bir zelzele gerçekleşmedi. Kuzey Anadolu Fayı’nın doğudaki başlangıç noktası olan Karlıova’da bir sarsıntı olmuştu. Münasebetiyle buradaki hareketlenme ve etkileşim devam ediyor.”
“Ege’de sarsıntılar artacak”
Prof. Dr. Zeki Hasgür, Ege’de de sarsıntı hareketliliğine dair ise şu değerlendirmelerde bulundu: “Bu bölgede Akhisar ve Simav yakınlarında zelzeleler oldu ve artçıları 6 ay kadar sürdü. Daha sonra güneye indi. Artık Ege Denizi içerisinde oluyor. Datça’ya yakın bölgelerde ve Antalya Körfezi’ne yakın orta sığlıkta sarsıntılar meydana geliyor. Bu bölgelerde daha büyük zelzelelerin tesirli olabileceğini öngörüyoruz. Manisa zelzelesinin olduğu bölgeningüneyinde sarsıntılar de olabilir. Ege’de de sarsıntılar artacaktır.”
“Sığ zelzeleler daha çok ziyana yol açar”
Sığ zelzelelerin daha fazla ziyana yol açtığına dikkat çeken Prof. Dr. Zeki Hasgür, “10-20-30 kilometreye kadar odak derinliklerde oluşan bu sarsıntıların yapılardaki şiddeti daha fazla hissedilir. Yüzeye yakın olduğu için kaydedilen ivmeleri daha büyük olur” dedi.
Daha derinlere indikçe ivmelerin küçülmeye başladığını kaydeden Hasgür, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu durum yüzeyde yumuşak yer katmanları ve alüvyonlu birikimler için bir istisnadır. İzmir’deki beklenmedik yıkımlar sığ zelzelelerde görülebilir. Orta sığlıktaki sarsıntıların dalgaları çok uzak uzaklıklara tesirini koruyarak, ivme pahaları büyük dönemli dalgalar halinde ulaşır. Bu tip yerlerde zelzelenin kuvvetli hareket, aktif mühleti de uzar; kıymetli imal kusuru taşıyan yapıların göçmesi gerçekleşir.1970 Gediz Sarsıntısı sonrasında oluşan zelzele dalgaları, Bursa ovasında şurası Tofaş fabrikasının büyük açıklıklı yapısında hasara neden olmuştur.1977’de Romanya’daki Vrancia Depremi’nde misal olay yaşanmıştır.Daha sonra jeofizik metotlarla incelenip kanıtlanan büyük katmanların yer büyütmesi, yaklaşık 150 kilometre uzaklıktaki Bükreş’te zelzele ivmesini7 kat büyüterek yapılarda hasarlara yol açmıştır.” (DHA)
T24
