DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu İçişleri Bakanlığına ‘derneklere kayyım’ atama yetkisi verdiği gerekçesiyle tenkitlerin odağında olan “Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının, Finansmanının Önlenmesi” başlıklı yasa teklifi için “Avukatlara müvekkillerini ihbar etme yükümlülüğü yüklüyor” dedi. 

“Teklif, başlığıyla ilgisi olmayan pek çok bahiste düzenlemeler içeriyor” diyen Yeneroğlu, “Avukatlara müvekkillerini ihbar etme yükümlülüğü yüklemesi, derneklere kayyım atanmasının önünün açılması; derneklerin yardım toplamasının zorlaştırılması ve kişi ve kurumların malvarlıklarının içi boş münasebetlerle dondurulabilmesi üzere kanun teklifinin münasebeti ile uyuşmayan birçok hedef taşımaktadır” sözlerini kullandı. 

İktidara seslenen Yeneroğlu, “Kanun teklifini bütünüyle kurula geri çekin! Teklifteki hukuk devletine muhalif, anti-demokratik tüm düzenlemelerden de vazgeçin. Ortak akılla metnin son halini verelim” diye konuştu. 

“Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Ait Kanun Teklifi” ile ilgili TBMM’de basın toplantısı düzenleyen Yeneroğlu şunları söyledi;

“Teklif ile avukat ve müvekkil saklılığı açıkça ihlal edilmektedir”

“Teklif ile avukat ve müvekkil kapalılığı açıkça ihlal edilmektedir. Teklifin 20. hususu ile avukatlar, Cürüm Gelirlerinin Önlenmesi Hakkındaki Kanununda “yükümlüler” kapsamına alınmaktadır.

Ayrıyeten avukatlardan yükümlülükleri kapsamında müvekkilleri hakkında istenilebilecek tüm bilgi ve belgeyi ilgili kurumla paylaşmakla mükelleftir. Avukatlar, Avukatlık Kanunu’ndaki özel kararlara dayanarak dahi bilgi paylaşımından kaçınamayacaktır.

Teklifin bu düzenlemesi müvekkil avukat kapalılığı unsuruna büsbütün karşıttır. Kaldı ki, misal bir düzenleme geçmişte de bir yönetmelik ile yapılmış; lakin Danıştay tarafından iptal edilmiştir.

Kanun teklifinin asıl maksadının; memleketler arası yükümlülüklerimiz mucibince kitle imha silahları ve terörizmin finansmanı ile gayret olmadığı açıktır. DEVA partisi olarak kanun teklifi yalnızca bu maksatla hazırlanmış olsaydı teklifi açıkça desteklerdik.”

“Oldu bittiye getirilmeye çalışılan bir kanun teklifinden kelam ediyoruz”

“Teklifin münasebetinde terörizmin finansmanı ve milletlerarası para aklama ile uğraşın amaçlandığı belirtilmektedir. Lakin teklifteki 43 unsurdan yalnızca 6 husus genel münasebet ile direkt bağlantılıdır.

Öteki unsurların içeriği ise belirtilen emelden öte terörle çaba kılıfıyla sivil toplumun hükümet eliyle susturulması ve etkisiz hale getirilmesi isteğinin bir tezahürüdür.

TBMM bugün Külliye’de kimin hazırladığı aşikâr olmayan kanun tekliflerini onaylayan bir noterden farksızdır. Bu türlü bir teklifin meclise sunulması ile Genel Konseye gelmesi ortasında yalnızca 1 hafta vardır.

Kurul görüşmeleri dahi yoluna uygun yapılmamıştır. Kanuna imza atan milletvekilleri dahil, hiçbir milletvekili tam manasıyla bahse vakıf olmadan, oldu bittiye getirilmeye çalışılan bir kanun teklifinden kelam ediyoruz.

Hakikaten, komitelerde kanun tekliflerinin anayasaya uygunluğu değerlendirilememektedir. Hatta anayasaya açıkça ters olması dahi şuurlu bir biçimde göz arkası edilmektedir. Bunun en şimdiki örneklerinden birini kelam konusu tekliftir.”

“Türkiye’yi anayasasızlaştırma teşebbüsünün devamıdır”

“Bu teklif, bırakın kelamda insan hakları ıslahatını, Türkiye’yi anayasasızlaştırma teşebbüsünün devamıdır” diyen Yeneroğlu şöyle deam etti;

Bu kanunun; Birleşmiş Milletler Mali Aksiyon Misyon Gücü kararları doğrultusunda çıkarıldığı ileri sürülmektedir. Fakat teklifte Mali Aksiyon Vazife Gücü’nün 12 nolu tavsiye kararına ait hiçbir karar yoktur.

12 nolu tavsiye kararı; Siyasi nüfuz sahibi şahıslar kapsamında üst seviye kamu vazifelileri ve üst seviye politikler üzere bireylerin yolsuzlukları bakımından bir düzenleme içerir.

Bu şahısların yolsuzlukların önlenmesi ismine mal varlıklarının yakından takip edilmesi ve kaynaklarının tespit edilmesi devletin yükümlülükleri ortasındadır. Lakin Teklif’te bu bahislerde rastgele bir düzenleme yoktur. Hasebiyle tekliften yolsuzluk olaylarının ortaya çıkarılması ile çaba edilmek istenmediği net olarak anlaşılmaktadır.

Ülkemiz bu mevzuda bir düzenleme yapmayarak, yeniden “Gri Listeye” alınma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu durum ise ekonomik olarak yabancı yatırım konusunda sorunlarımızın devam etmesi manasına gelmektedir. İktidar her zamanki üzere yolsuzlukla gayrete bakış açısını bizlere göstermektedir.

Keyfiliğin önüne geçilmesi için kanunların olabildiğince makul ve net tabirlerle düzenlenmesi kaidedir. Teklifin 2, 3 ve 34. hususları ise; ‘adına yahut hesabına hareket eden kişi’ üzere bilinmeyen kavramlara yer vermektedir. 

Meçhul kavramlar üzerinden şahısların önemli yaptırımlara maruz kalacağı düşünüldüğünde, hukuksal bellilik mucibince bu kavramların açıkça düzenlenmesi zaruridir.

Yeniden birebir biçimde; teklifin çeşitli yerlerinde geçen makul sebepler kavramının da açıklığa kavuşturulması gerekir. Teklif ile kurulan “Denetim ve İşbirliği Komisyonu”nun önerisi üzerine; iki bakan tarafından “makul sebepler” varlığı halinde kişi ve kuruluşların malvarlıkları direkt dondurulabilecektir.

Bu durum; bir mahkeme kararı dahi olmaksızın kişi ve kurumların mülkiyet haklarını açıkça sınırlamaya imkan tanır. Temel hak ve özgürlüklerin “makul sebeplerin varlığı” üzere kapsamı ve hududu muhakkak olmayan bir gerekçelendirme ile sonlandırılması büyük bir hukuk garabeti yaratır. Hasebiyle bu düzenleme Anayasaya ve Avrupa İnsan Hakları Mukavelesine karşıttır.

Dernekler Kanunu’nda yapılan değişiklikler ile, dernek kurma ve örgütlenme özgürlüğünün asıl, sınırlandırılmanın ise fakat istisnai ve ölçülü olması gerektiği külliyen göz gerisi edilmiştir.”

“Teklifin en problemli kararlarından birisi 15. madde”

“Teklifin en sıkıntılı kararlarından birisi 15. unsurdur. Yani Dernekler Kanunu’na 30/A formunda eklenen yeni düzenlemedir.

Böylelikle, İçişleri Bakanı tarafından hakkında terörün finansmanı kabahatleri ya da uyuşturucu cürümleri üzere münasebetlerle soruşturma açılan STK yetkilileri direkt misyondan alınabilecek; yerine de kayyım atanabilecektir. Yani soruşturma açılması kâfi olacaktır. Bu yaptırım, kâfi görülmezse dernekler süreksiz olarak faaliyetten de alıkonabilecektir.

Derneklerin hakkında yalnızca soruşturma açılması münasebet gösterilerek faaliyetten alıkonulmasına kadar gidecek sonuçlar doğuracak bu düzenleme sivil topluma yönelik Anayasaya muhalif muameleleri adaletsiz kanunla yasallaştırmaktadır.

Görünen o ki, birden fazla dernek kayyım atanan belediyeler üzere birebir akıbeti yaşayacaktır. Fal bakmaya gerek yok. Burdan açıkça ilan ediyorum; kanunlaşma sonrası Anadolu Kültür Vakfı bu kanunun birinci kurbanı olabilecektir, kimse şaşırmasın diye belirtiyorum.

Dernekler Kanunu’nun mevcut halinde; ‘hapis cezası verilmesini gerektiren hataların işlendiğinin tespit edilmesi halinde’ ibaresi kelam konusu teklif ile genişletilmektedir. Dernek yetkililerinin vazifeden alınabilmesi için sırf belli kabahatlerden soruşturma açılma kaidesi kâfi görülmektedir. Soruşturma evresi devam ederken bireylere uygulanacak böylesi bir yaptırım masumiyet karinesine terstir.

Makul hata kuşkusunun aranması veya da kovuşturma sonucunun beklenmesi gerekirken; bu teklif ulaşılmak istenen maksat ile maruz kalınan hak ihlali ortasında önemli bir ölçüsüzlüğe yol açacaktır.

Ayrıyeten, hususta belirtilen İçişleri Bakanı tarafından hâkim onayına ‘derhal’ sunulma yükümlülüğü, anayasaya uygun halde ’24 saat içinde’ olarak değiştirilmelidir.

Hukuk devleti, İçişleri Bakanının keyfine terk edilemeyecek kadar kıymetlidir.”

“Bu durum Anayasa’nın 13. unsuruna aykırıdır”

“Teklifin 13. unsuru ile dernekler; İçişleri Bakanlığı tarafından yeniden keyfi münasebetlerle ‘riskli’ olarak sınıflandırılarak sıkı bir kontrole tabi tutulabilecektir.

Derneklere ‘risk değerlendirmesi’ yapacak kurum açıkça belirtilmemiştir. Hangi ölçütler temel alınacak, büsbütün meçhuldür. Bakanlığa bırakılan takdir yetkisinin kapsamı sınırlanmamıştır. Bir hukuk devletinde temel haklara yapılan sınırlamalar açık, öngörülebilir ve makul olmalıdır. Bu durum Anayasa’nın 13. unsuruna alışılmamıştır.

Teklif ile, yurtiçinde yahut yurtdışında bulunan dernek ve vakıflar Türkiye’deki faaliyetleri kapsamında yürütülen fon ve hibeleri İçişleri Bakanlığı’na bildirmek zorundadır.”

“Bu açıkça bıktırma, korkutma ve sindirme siyasetidir.”

“Öte yandan, Teklif ile derneklerin yardım toplama faaliyetlerini zorlaştıran, ağır koşullar getirilmektedir. İnternet ortamında müsaadesiz yardım toplanması erişimin engellenmesi ve idari para cezası üzere yaptırımlara tabi tutulabilecektir.

2019 Avrupa Birliği Türkiye Raporunda yardım toplama mevzuatının dernekler açısından önemli meşakkatler içerdiği açıkça söz edilmişken, iktidarın teklif ile daha da ağır kurallar getirmesi sivil topluma yönelik darbe teşebbüsüdür.”

Fakat teklif;

“Bir; memleketler arası yükümlülüklerimizin tersine teklif yöneticilerin, yolsuzluk ve rüşvet üzere cürümlerde kara para aklamasını engelleme ismine gerekli düzenlemelere yer vermemektedir.

Halbuki ülkemiz işte tam bu sebeple; keyfilikler ve yolsuzluklar ülkesi haline gelmiştir.

İki; dernek yöneticisinin hakkında sırf birtakım kabahatlerden soruşturma açılması halinde; vazifesinden uzaklaştırılması, dernek idaresine kayyım atanması ve derneğin faaliyetten alıkonulmasına kadar uzanacak bir süreç öngörülmektedir. Anti-demokratik bir dernekler kanunu düzenlemesini kabul etmemiz mümkün değildir.

Türkiye tam da bu sebepten yasaklar ülkesi haline gelmiştir. Düzenleme büsbütün tekliften çıkarılmalıdır.

Üç; Avukatların vekil-müvekkil mahremiyetini ihlal edecek unsuru tekliften çıkarılmalıdır. Aksi durum avukatlık mesleğini ruhuna alışılmamıştır.

Dört; derneklerin yardım toplama faaliyetlere getirilen ağır kaidelerden vazgeçilmelidir.

TBMM millet egemenliğini iktidar koalisyonuna teslim etmiştir. Bu koalisyon; çoğulculuğu, ortak aklı ve özgürlüğü temel almamaktadır. Kimlikçi, kutuplaştırıcı siyasetleri ile tek tip toplumu savunan bu anlayış, elindeki gücü ötekini kriminalize etmek için kullanan üçlü devlet partisine dönüşmüştür.

Ötekini kriminalize etme ve tek tip toplum oluşturma ismine kullandığı araçlardan yalnızca birisi de figüran olan TBMM’dir. Dün toplumsal medyayı, avukatları tek tipleştirmek için kullandığı gücü, bugün de sivil toplumu tek tipleştirme ismine kullanacaklardır.”

T24