Doç. Dr. Murat Batı*

İslam inancı gereği varlıklı müslümanlar muhtaçlık sahibi olanlara muhakkak ölçülerde birebir ya da nakdi yardımlarda bulunabilmektedirler. Bu yardımlar dini bayramlarda daha sık görülmektedir.

Dini bayramlardan olan Kurban Bayramı’nda birtakım kimseler kurban ibadeti ismine kurban kesebilmektedirler. Lakin bazen de kurban kesmek yerine ibadete ayırdığı bu fiyatı kurumlara, dini yapılara ya da direkt gereksinim sahiplerine verebilmektedirler.

İşte bu noktada; birtakım durumlarda birtakım kimselere yapılan nakdî bağışlar ya da kurumlara, gereksinim sahiplerine dağıtılması hedefiyle yapılan mali bağış ve yardımların veraset ve intikal vergisine tabi olması gerekmektedir. “Bağışın vergisi mi olur hocam hiç?” dediğinizi duyar gibiyim.

Yanıtını hiç uzatmadan vereyim. Evet, vergisi var. 2020 yılı için tek seferde yapılan 7.060 TL’lik bağış, kurban yardımı, yardım, sadaka, zekât vs. hangi gayeyle olursa olsun vergiye tabi olmaktadır.

Nedir bu Veraset ve İntikal Vergisi?

Servet temelli olan bu vergi karşılıksız (ivazsız) intikallerin vergilendirilmesi emelini taşır. Miras, baht oyunları, ulusal piyango, çekiliş, bağış, sadaka vs üzere her türlü karşılıksız intikaller bu verginin konusuna girer.

Bu formda edinilen karşılıksız intikallerden biri olan miras durumunda mirası alan, yarış (kim bir milyon ister gibi), baht oyunları, çekiliş üzere durumlarda çekiliş ya da müsabakayı düzenleyen, bağış sadaka zekât üzere durumlarda ise bağışı, sadakayı, zekâtı alan siz vergi dairesine gidip vergisini ödemek zorundasınız. Aksi takdirde cezası; müsabakalarda müsabakayı yapana, çekilişlerde çekilişi yapana, bağışlarda ise bağışı alana kesilir.

Mevzumuz gereği bağışlara bakalım bu yazıda. Rastgele bir şahsın para da dâhil olmak üzere rastgele bir varlığını karşılıksız (ivazsız) olarak bir diğerine vermesi, ikram etmesi, bağışlaması hallerinde Veraset ve İntikal Vergisi kelam konusu olmaktadır.

Bağışlarda, bağış yapılan kişi bağışı aldığı tarihten itibaren 1 ay içinde durumu vergi dairesine bildirmek zorunda ve vergi dairesi bu fiyattan 2020 yılı 7.060 TL istisna fiyatını düştükten sonra kalan meblağı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 16’ncı hususunda yer alan tarifenin ikinci sütununa nazaran hesaplar ve bireye bildirim eder. Bu kişi birebir mühlet içinde hesaplanan bu vergiyi tek seferde ödemek zorundadır.

Bireylere banka vs kanalıyla yapılan bağışların durumu

Birtakım kimseler çeşitli emellerle ya da dini vecibelerini yerine getirmek ismine muhtaçlık sahiplerine nakdi ya da birebir yardımlar yapmaktadırlar. Buna nazaran gereksinim sahibi şahsa hangi emelle olursa olsun (dini, siyasi vs) tek seferde yapılan bu nakdî yardım 2020 yılı için 7.060 TL’yi aşıyorsa veraset ve intikal vergisine tabi olacaktır. Lakin bu fiyat 2020 yılı için 7.060 TL’yi aşmıyorsa vergiye tabi değildir.

Sol elin verdiği yardımı Maliye Bakanlığı görmesin

Uygulamada bu bağışlar, yardımlar genelde elden verilmektedir. Bu nedenle de Gelir Yönetimi Başkanlığı’nın bunu ispatlaması çok sıkıntı olduğundan bahisle ilgili pek bir süreç de yapılmamaktadır.

Lakin bu nakdî transfer banka kanalı üzere ispatı güçlü bir sistem üzerinden yapılırsa ve bağışı alan da izaha çağrılır bunun bir bağış vs olduğunu söylerse ya da bu karşılıksız intikali vergi dairesi ispatlarsa, vergi yönetiminin bunu veraset ve İntikal Vergisine tabi tutup, süreç yapmaktan diğer da bir talihi da bulunmamaktadır.

Yani işin özü bu bağış banka vs kanalıyla açıklamada da sadaka, bağış vs yazıyorsa ve bu meblağ 2020 yılı için 7.060 TL’yi aşıyorsa aşan kısmın en az %10 kadar vergi ödenmesi gerekmektedir. Vergi dairesine gitmez ve münasebetiyle da ödemezseniz hem ceza hem de geciktirdiğiniz her ay için aylık %1,6 gecikme faiziyle ödemeniz gerekecektir. Bağışla sevindirip, vergiyle zora sokmayınız. Aman dikkat..

Ortacılar kanalıyla yapılan bağışlarda vergisel durum nasıl?

Kimi yardımlar, aracı kurumlar vasıtasıyla da yapılmaktadır. X yardım kurumu, Y insani kurumu üzere isimler ismi altında bağış toplanmakta ve bu yardım muhtaçlık sahiplerine ulaştırılmaktadır. Buraya kadar hiçbir sorun yok üzere görünüyor. Bizce de vergi dışında hiçbir sorun yok hatta bu cins faaliyetlerin çoğalması insani olarak ehemmiyet de taşımaktadır. Yapılan bağışları alan kurumlar bu bağışları gereksinim sahiplerine dağıtmaktadır. Burada, bu kurumlara bir “aracı” vazife yüklenmektedir.

7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 3’üncü unsurunun (a) fıkrasında; amme yönetimleri, emekli ve yardım sandıkları, toplumsal sigorta kurumları, genel menfaate hadim cemiyetler, siyasi partiler ve bunlara ilişkin olan yahut bunların ortalarında kurdukları teşekküllerden kurumlar vergisine tabi olmayanların; (b) bendinde de üstteki fıkrada sayılanlar dışında kalan kararı şahıslara ilişkin olup, umumun istifadesi için ilim, araştırma, kültür, sanat, sıhhat, eğitim, din, hayır, imar, spor üzere amaçlarla kurulan teşekküllerin; veraset ve intikal vergisinden muaf tutulmuştur. Yani kanunun bu unsurunda sayılan bu kurumlara yapılan bağışlar vergi dışındadır. Bu kurumlar dışındaki vakıf, dernek, kurum ve kuruluşlara yapılan bağışlar vergiye natüreldir. Kurumların da elde ettikleri bu bağışın vergisini ödemeleri gerekmektedir.

Buna nazaran bu kurumlara yapılan her bir bağış, başka farklı değerlendirilip 2020 yılı için her bir bağışın farklı başka 7.060 TL’yi aşan kısımlarına Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 17’nci unsuru uyarınca tasdikname arayarak ya da stopaj yapmak suretiyle muhtaç sahibine ulaştırılmaları gerekmektedir. Yani istisna haddini aşan bu fiyatın, vergilendirilmesi gerekmektedir. Lakin bu hayır kampanyalarında da vergi hiç yokmuş üzere davranılmaktadır. Ne değişiktir ki Hazine ve Maliye Bakanlığı da yokmuş üzere davranmaktadır. Farklı bir durum bu velhasılıkelam.

Maliye Bakanlığı bu durumda nasıl bir süreç yapıyor?

Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 3’üncü unsurunda muaf olan kurumlar ve yeniden birebir Kanun’un 4’üncü hususunda ise istisna edilen intikaller sayılmıştır. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun, istisnalarla ilgili 4’üncü hususunun (ç) bendine nazaran, “Bilumum sadakalar” vergiden istisna edilmiştir.

Lakin bu düzenleme sadakadan, yardımdan ya da bağıştan hiç vergi alınmayacak manası taşımamaktadır. Zira Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun, 4’üncü hususunun (d) bendinde ise istisna edilecek ivazsız intikallere bir üst hudut konulmuş olup (2020 yılı için 7.060 TL) bu maktu fiyatı aşan her türlü karşılıksız intikallerin vergilendirilmesi gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Gelir Yönetimi Başkanlığı ise birden fazla vakit bu durumu dini bedellerle yapıldığını düşündüğünden sanırım pek süreç yapmamakta ve görmezden gelmektedir. Lakin siz siz olun bana çıkmaz demeyip, size 2020 yılı içinde 7.060 TL’nin üstünde bu stil bir yardım ve bilhassa banka üzere ispatı güçlü bir kurum vasıtasıyla yapıldıysa 1 ay içinde vergi dairesine gidip vergi dairesine süreçlerinizi başlatıp verginizi ödeyin. Benden uyarması.

___________________________________________________________________________________________________

* Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi, Mali Hukuk Anabilim Kısmı Lideri

T24