Bilim insanları 6. Büyük Kitlesel Yok Oluş’un içinde olduğumuzu söylüyor. Bu yok oluşu insan faaliyetlerinden kaynaklanan biyoçeşitlilik krizi olarak tanım eden uzmanlar, “İklim krizi, biyoçeşitlilik krizi ile birlikte ele alınmalı” diyerek uyarıyor.
Fosil yakıt kullanımı, ormansızlaşma ve arazi kullanımındaki değişikler üzere insan faaliyetlerinin sonucunda yaşanan iklim değişikliğinin sonuçları dünyanın çabucak hemen her yerinde tesirini gösteriyor. Sıcak hava dalgaları, kuraklık, şiddetli yağışlar, yangınlar, seller, fırtınalar ve kasırgalar üzere çok hava olaylarının sayısı ve yoğunluğu giderek artıyor. İklim krizi derinleşirken ömrün temelini oluşturan biyoçeşitlilik de şimdiye kadar görülmemiş bir süratte azalıyor.
Biyoçeşitliliğin geçmişten bugüne değişimi ilgili yeni ve değerli araştırmalardan biri Birleşmiş Milletler Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Bahisli Hükümetlerarası Bilim-Politika Formu’nun (IPBES) 2019 yılında yayımladığı rapor. “Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Üzerine Global Kıymetlendirme Raporu” ismi ile hazırlanan rapora nazaran, gezegen üzerinde bir milyon hayvan ve bitki tipi yok olma tehlikesi ile karşı karşıya.
Global ölçekte biyoçeşitliliğin korunması için çalışmalar gerçekleştiren sivil toplum kuruluşu Dünya Doğayı Müdafaa Vakfı (WWF) ve Londra Zooloji Derneği’nin 2020 yılında yayımladığı “Yaşayan Gezegen Raporu” da izledikleri canlı cinslerinin popülasyonlarında yüzde 68 azalma olduğunu ortaya koydu. Milletlerarası Tabiat Muhafaza Birliği de geçen yıl dünyada 15 çeşidin jenerasyonunun tükendiğini ilan etti.
Pekala, bitki ve hayvan tıp ya da cinslerin kaybı ne manaya geliyor?
Biyoçeşitliliğin varlığı, beşerler dahil olmak üzere yerküredeki tüm canlılık için neden değerli?
Araştırmalar biyoçeşitlilik kaybının nedenlerini nasıl açıkıyor? İnsan faaliyetleri biyoçeşitliliği nasıl etkiliyor?
Biyoçeşitlilik krizinin iklim krizi ile nasıl bir münasebeti var?
Independent Türkçe’den Helin Alp, bu soruların karşılıklarını araştırdı. Tabiat Muhafaza Merkezi Biyolojik Çeşitlilik Muhafaza Programı Koordinatörü Dr. Özge Balkız, “Özellikle arılar, kelebekler, birtakım kuş ve göğüslü çeşitleri, temel besin bitkilerinin çoğalmasını sağlıyor. Bu yararın ekonomik karşılığı her yıl 235 ile 577 milyar dolar arasında” diyor.
Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Utku Perktaş da “Dünya bir biyoçeşitlilik krizi içinde ve bu kriz, iklim krizini aşan bir noktaya ulaştı” ikazında bulunuyor.
İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Kısmı’ndan öğretim üyesi Dr. Emrah Çoraman ise, “Biyoçeşitlilik krizinin ardında yatan en kıymetli neden insan faaliyetlerden ötürü habitatların azalması. İklim krizi biyoçeşitlilik krizine tesirini şimdi tam olarak göstermedi lakin önümüzdeki yıllarda en az başka nedenler kadar tesirli olacak” halinde konuşuyor.
Tarif olarak bir yerdeki tüm bitki, hayvan ve mikroorganizma tiplerini kapsayan biyoçeşitlilik, tıp çeşitliliği, gen çeşitliği, fonkisiyonel ve ekosistem çeşitliliğinden oluşuyor. Dünya üzerinde her canlının bir pahası var ve milyonlarca canlı tipi hem kendi ortalarında hem de birçok açıdan öteki canlılarla etkileşim içinde yaşıyor. Global ekosistem istikrar içinde dünyada ömrün devamına katkıda bulunuyor. İnsanlık da biyoçeşitlilikten ve ekosistemden sağladığı faydalar sayesinde sağlıklı bir yaşama devam edebiliyor.
WWF (Dünya Doğayı Müdafaa Vakfı) ve Londra Zooloji Derneği tarafından 2020 yılında yayımlanan “Yaşayan Gezegen Raporu”na nazaran, insan hayatının temelini oluşturan biyoçeşitliliğin besin, su, enereji, ilaç ve başka genetik gereçlerin elde edilmesinde kıymetli rolü var. Tekrar raporda biyoçeşitliliğin iklimin düzenlenmesi, su kalitesinin sağlanması, bitkilerin tozlaşması, taşkınların denetimi, kirliliğin azaltılması açısından da temel bir fonksiyona sahip olduğu tabir ediliyor.
Haberin tamamı için .
T24
