Eski Türkiye İstatistik Kurumu Lideri ve DEVA Partisi Sektörel Siyasetler Lideri Birol Aydemir, Naci Ağbal‘ın Merkez Bankası Başkanlığı vazifesinden alınıp yerine Şahap Kavcıoğlu‘nun atanmasına ait olarak, “Dünyanın en büyük 10 iktisadı ortasına giremedik ancak yüksek faiz oranında girdik. Bu faiz artırımından sonra Merkez Bankası lideri misyondan alındı. Son 5 yılda 4 lider atandı. Bu liderin ömrünün de uzun olacağını sanmıyorum.” yorumunu yaptı. 

Birol Aydemir, Karar gazetesi muharriri Taha Akyol’un sorularını yanıtladı. 

Aydemir şunları kaydetti: 

-Dört ayda Merkez Bankası Lideri değiştirildi, ne dersiniz? 

Cumhurbaşkanlığı sistemi ile bağımsız kurumların bağımsızlığı bitmiş oldu.  Bir gecede Merkez Bankası lideri değişir oldu. Halbuki Merkez Bankası dahil bu kurumların kendi kanunlarında liderlerinin nasıl atanacağı ve misyondan alınacağı var.

Bağımsız kurumların liderleri vadeli atanıyordu ve misyondan istisnai durumlar hariç alınamıyordu. Artık ise kurumların kendi kanunları uygulanmıyor artık. Bu durum aslında özel kanunun genel kanuna şamil olma unsuruna de karşıtlık teşkil etmektedir.  

“Merkez Bankası artık Cumhurbaşkanına sormadan faizleri değiştiremiyor”

Merkez Bankası artık Cumhurbaşkanına sormadan faizleri değiştiremiyor. Merkez Bankasının faizleri artırması ile ilgili olarak geçmişte sayın Cumhurbaşkanının söyledikleri ile ilgili bugünlerde toplumsal medyada tweetler dolaşıyor.

19 Haziran 2018 yılında, yani yeni sistemin cumhurbaşkanı seçilmeden 5 gün evvel, söylediği “24’ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin ondan sonra bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” kelamları daima paylaşılıyor. Gelinen nokta ortada. Yüzde 19 ile dünyada en yüksek olan faiz oranının olduğu ülkelerden biriyiz artık. Bayağı başarılı olduk fakat düşürmede değil yükseltmede

“Bu liderin ömrünün de uzun olacağını sanmıyorum”

Faiz oranında OECD ve Avrupa ülkeleri içinde birinci Dünyada ise 7. sıradayız. Dünyanın en büyük 10 iktisadı ortasına giremedik lakin yüksek faiz oranında girdik. Bu faiz artırımından sonra dün gece Merkez Bankası lideri misyondan alındı. Son 5 yılda 4 lider atandı. Bu liderin ömrünün de uzun olacağını sanmıyorum.  

“Bu atamalar TCMB Kanunu’na aykırı”

Bu atamalar TCMB Kanunu’na karşıttır ve bağımsızlığını yitirdiğinin en açık kanıtıdır. TCMB liderinin rastgele bir kamu kurumundaki bir yöneticiden farkı kalmamıştır. Sayın Cumhurbaşkanı sık sık lider değiştirerek enflasyonu düşüreceğine inanıyorsa bunun mümkün olmadığını geçmişte gördük, artık de göreceğiz.

“TCMB Başkanlığı’na da kendisini atasın ve faizleri istediği üzere indirsin”

Aslına benim daha hoş bir teklifim olacak tıpkı Varlık Fonu’nda olduğu üzere TCMB başkanlığına da kendisini atasın ve faizleri istediği üzere indirsin hatta çabucak Avrupa ülkelerinde olduğu üzere 0 yahut negatif faiz uygulamasına geçelim. Bunu engelleyen bir durum var mı ? Hayır yok. Bakalım enflasyon düşüyor mu? Enflasyonun gerçek sebeplerini görmeden yani bilhassa başta ithalata bağlı girdi fiyatlarındaki artış olmak üzere elektrik doğalgaz ve işçi maliyetlerindeki artışları görmeden faizi indirerek enflasyonun düşürüleceğine inanmak nitekim akıl ve bilime alışılmamıştır.  

 

-Siz TÜİK Lideriydiniz, deneyiminiz var. Son olarak TÜİK’te iki hafta içinde lider değişti. Bunu nasıl anlayalım 

Ben Şubat 2016’da ayrıldım. Benden sonra 5 lider değişti. Bu mühlet zarfında en son atanan lider hariç hiçbir lider asaleten atanmadı. Yani benden tam 5 yıl sonra bir lider asaleten atandı. Kurumda lider dışında asaleten atanan öbür bir yönetici de yoktur.

TÜİK üzere bir kurumun 5 yıl asaleten atanan bir liderinin olmaması hakikaten çok vahim bir durum. Bu durum Kurumun bağımsızlığı ile bağdaşmadığı üzere kurumsal kapasiteyi düşüren kurumun aktiflik ve gücünü azaltan bir siyasettir. İktidar kurumlara bedel vermediği için kurumlara yaptığı atamalara da ehemmiyet vermiyor. 

“Aslında bu iktidar bilerek ve isteyerek kurumları zayıflatıyor”

Aslında bu iktidar bilerek ve isteyerek kurumları zayıflatıyor. Güçlü kurum istemiyorlar. Zira güçlü kurumlar fikir, strateji ve siyaset üretirler, güçlü kurumlar verilen talimatları yapmadan evvel düşünüp yanlışlar varsa siyasi iktidara söylerler.

Pekala bu iktidar bu türlü kurumlar ister mi. Natürel ki hayır. Bu iktidar söylediklerini yerine getirecek, asla itiraz etmeyecek güçsüz kurumlar istiyor. Bu nedenle de başta TÜİK olmak üzere bağımsız kurumların bağımsızlıklarını bitirdi, kurumların gelenek ve kültürlerini yok etti. Daima bakanlıkları ve kurumları birleştirip ayırarak yahut kaldırarak kurumsal zafiyetlere neden oldu ve olmakta. Ben bu duruma kurumların çöküşü diyorum. İşte bu gerçek beka sıkıntısıdır. Bu ülkede bir beka sorunu varsa bu kurumların çöküşüdür. 

TÜİK datalarına içte, dışta ne ölçüde güveniliyor? 

Datalar başta iktisat olmak üzere hayatın bütün istikametleri için çok kıymetlidir. Şayet bilgileriniz yoksa yahut gerçek değilse bilgiye dayalı siyaset üretemezsiniz, bilgiye dayalı siyaset üretemezsiniz hakikat siyaset üretemezsiniz, gerçek siyaset üretemeyince ülkeyi hakikat yönetemezsiniz ve başarılı olamazsınız, büyüyemez gelişemezsiniz, sıkıntılarınızı çözemezsiniz.

Münasebetiyle elinizde bilgiler olacak ve bu bilgiler hakikat ve muteber olacak. Kimse bilgilerin güvenilirliğinden kuşku etmeyecek. İşte bu yüzden bütün dünyada istatistik kurumlarının bağımsızlığına çok kıymet verilmektedir. Bağımsızlık istatistik kurumlarının olmazsa olmazıdır. Bağımsızlığı sağlamak ve bilgilere inancı artırmak için istatistik kurumlarının hükümete bağlı olmaması tarafında uygulamalar gelişmeye başlandı.

Örneğin parlamentoya bağlı olan istatistik kurumları var. Dünyada bu türlü bir trend ve gelişmeler varken 5 yıldır lideri atanamayan, bağımsızlığı gitmiş bir TÜİK’in bilgilerine güvenebilir misiniz? Ayrıyeten bilgiler ortasında fiyatlık olmaması ve dataların toplanması konusunda kuşku uyandırıcı süreçlerin olduğu bir durumda TÜİK’in bilgilerine nasıl güvenebiliriz?  

Ülkede istihdam düşüyor ama işsizlik de düşüyor. Pandemi süreci ile birlikte açıklanan istihdam bilgileri bu türlü oldu. Biz bunun gerçek olamayacağını tekraren söyledik. Gerekirse ilave bilgiler ve göstergeler yayınlayın dedik. Yanlışsız bir adım atılarak enflasyon ve istihdam bilgileri için akademisyenlerin de içinde olduğu bir istişare konseyi kuruldu.

Sonuçta istihdam ve işsizlik datalarında bizim dediğimiz biçimde ek göstergeler yayınlandı. Lakin ne oldu biliyor musunuz, atanan bu yeni lider birinci iş olarak bu istişare konseylerini kaldırdı. Artık siz gelin de TÜİK’in bilgilerine itimadın.  

Açıklanan büyüme dataları istihdam verisi, çalışılan saat verisi ve başka yayınlanan istatistiklerle dengeli değil. İstihdam ve çalışılan saat azalıyor lakin biz büyüyoruz. Birçok esnaf, lokanta, kafe, turizm işletmesi pandemi münasebetiyle kapanmış lakin hizmet kesimi büyüyor.

Makine teçhizat yatırımları patlamış fakat hangi bölümde patlamış bilmiyoruz. Örnekleri çoğaltmak mümkün. Bütün bunları görünce ve yönetişim meseleleri ortada iken ve de kurumun bağımsızlığı büsbütün kaybolmuşken TÜİK’in datalarına nasıl güvenelim.  

“Liyakat yerine sadakat”

Yargıya bile AK Parti de bir halde vazife almış isimlerin atandığı oluyor. Bu, kurumları nasıl tesirler? 

Kurumları zayıflatmanın ve bitirmenin bir yolu da kurumlara liyakatsız atamaların yapılmasıdır. Yeni hükümet sistemine geçildikten çabucak sonra çıkarılan 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bir kurumun üst yöneticiliğine atanmak için 5 yıl kamu yahut özel dalda çalışmış olmak ve üniversite mezunu olmak kâfi hale getirildi. İktidar için değerli olan liyakat değil sadakattır.  

Liyakatı dikkate almadan yani bilgi ve tecrübeyi hiçe sayan atamalar kurumları süratle çöküşe götürür. Çünkü liyakatsız bir yönetici kuruma vizyon veremez, siyaset geliştiremez, sıkıntıları çözemez, çalışanlarına yol gösteremez kısaca kurumu yönetemez. Çalışanlar yöneticiye güvenmez ve en kıymetlisi hürmet duymazlar. Bu türlü bir kurumun da sağlıklı işlemesi ve vazifelerini hakkıyla yerine getirmesi mümkün olamaz. Bakın size bir örnek vereyim.  

ASELSAN’dan bir sürü genç ve yetenekli mühendis ayrıldı. Ayrılan bu mühendislere niçin ayrıldıkları sorulmuş. Ayrılık sebepleri ne biliyor musunuz aldıkları fiyat yahut çalışma kuralları falan değil başlarına getirilen liyakatsız ve maharetsiz yöneticiler.

Bundan 7 yıl önceydi sanırım TÜBİTAK’a bağlı ULAKBİM’e (ULUSAL AKADEMİK AĞ VE BİLGİ MERKEZİ) Ankara hayvanat bahçesi müdürü  müdür yardımcısı olarak atanmıştı. Yahut üniversitelere atanan ve milletlerarası saygın hiçbir mecmuada makalesi bile yayınlanmamış onlarca rektörden bahsediliyor. Artık bu rektörlerin yönettiği üniversiteden hangi akademik başarıyı bekleyebilirsiniz.  

Güçlü kurumlar olmadan gelişme de kalkınma da olmaz.  

Değil kamu kurumları yargı organları bile siyaset karşısında artık çaresiz kalmış ve bağımsızlıklarını yitirmiş durumdalar. Ben geldiğimiz noktaya siyaset fetişizmi diyorum. Siyasetin karışmadığı bir alan yok artık, insanların günlük hayatlarına bile karışıyor. Neredeyse köy derneklerinin seçimine karışılacak artık… “

T24