Fehmi Koru*

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan NATO Tepesi için Brüksel’e gitti.

Okurlar için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın orada tanıklık edecekleriyle ilgili bir ön-bilgi notu hazırladım.

Geçmişte ülkemizde yaşanan yalpalamaları ‘‘İktidar Türkiye’ye eksen değiştirtiyor’’ temelinde tartıştık.

Türkiye’nin çok partili devrinde hiçbir iktidar ‘ekseni’ değiştirmedi; AK Parti istedi mi bilemem, lakin onun vaktinde da ‘eksen’ değişmedi.

‘Eksen’ değişseydi çabucak anlardık. Türkiye’nin ekseni değişseydi, NATO’da üyeliğimiz bitmiş olurdu da ondan anlardık.

NATO üyeliği ‘eksen’ için belirleyici en değerli öge.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılacağı da NATO’nun toplantısı…

Dünyamız ‘modern’ denilen çağlarda pek çok defa tertibini yeniledi. En son yenilenmeler geçen yüzyılda toplamda 60 milyondan fazla insanın hayatına mal olmuş iki savaştan sonra gerçekleşti. Birincisinde dünyanın o vakte kadar en çarpıcı gerçeği olan imparatorluklar tarihe karıştı; ikincisinde ise bir kere daha savaş olmamasını sağlayacağı umuduyla Birleşmiş Milletler başta olmak üzere milletlerarası kurumlar oluşturuldu.

Birinci dünya savaşından evvel İngiltere, Fransa ve Rusya ‘yeni dünya düzeni’nin içeriğini birlikte kararlaştırmışlardı. Rusya’da ihtilal oldu, Çarlık’ın yerini Sovyetler Birliği aldı ve yeni idare sadece emperyalist paylaşım planından çekilmekle kalmadı, planın varlığını da faş etti. Bu yüzden de Sovyetler Birliği geçen yüzyılın birinci ‘yeni dünya düzeni’nin belirleyiciliğinde kelam sahibi olamadı.

Sonraki ‘yeni dünya düzeni’, Sovyetler’in Hitler Almanyası’na karşı kurulan ortak cephede yer alması ve müttefiklerin ABD’nin yardımıyla savaştan muzaffer çıkmasıyla dörtlü bir yerde oluştu. Rusya -Sovyetler Birliği olarak- o sayede nizamda belirleyiciliğe hak kazandı; sözgelimi BM’de veto hakkına sahip olabildi.

Lakin Rusyalı nizamı öbürleri -buna ‘Batı’ diyebiliriz- içine sindiremedi. Afganistan savaşı Soğuk Savaş’ı bitirerek Batı’ya Rusya’dan kurtulma fırsatı sağladı, lakin bir dereceye kadar… Mikhael Gorbaçov ülkesini hiç değilse bir müddetliğine ‘Batılı’ üzere göstermeye yarayan Glasnost ve Prestroyka açılımlarıyla sonuncu darbeyi erteletti.

Vladimir Putin’in Ukrayna’yı işgale kalkışması karşısında Batı’nın ABD ve Avrupa olarak aldığı ortak hali bu arka-plana bakarak anlamaya çalışmalıyız.

Batı bu defa fırsatı kaçırmamak niyetinde görünüyor. İstenen, ya Rusya’yı Putin’in zihnindeki ‘büyük Rusya’ ülküsünü gerçekleştiremeyeceği bir zayıflığa zorlamak ya da Putin’den kurtulmuş bir ülke haline getirip kendi içinde yer tutmasını sağlamak…

Rusya Batı’nın kesimi olmak yahut kendi doğal hudutlarıyla yetinmek seçenekleriyle karşı karşıya bugün. 

Putin’li yahut Putin’siz bir Rusya seçeneği.

Hangisi olursa olsun, Rusya bugünkü halinden farklı olacak.

‘Eksen’ kayması yaşayacak.

Türkiye’de şimdiye kadar yaşanmayan ‘eksen kayması’ artık kelam konusu değil.

Esasen bundan ötürü ben artık yaşanan için ‘kulvar değiştirme’ tabirini kullanıyorum.

Aslında kulvar değişmeyecek, şayet beklediğim olursa, ülkemiz yine bir müddettir farklı düşer üzere olduğu kulvara geri dönecek.

İyi mi olacak bu, yoksa berbat mü olacak? Bunu ayrıyeten tartışmamız gerekiyor. Tartışırız; fakat olacak olanın bugünlerde yaşanan savrulmadan daha iyi olacağı kesinlikle.

Değerlerdirmemde kullandığım kuşkucu tabirlerden ‘kulvar değiştirme’ konusundan tam emin olamadığım herhalde anlaşılıyordur.

Bunun iki sebebi var: Ülkemizdeki karar verme sisteminde yer alanların dünyadaki gelişmeleri tam okuyabildiklerinden emin değilim, bu birinci sebep. Öbür sebep de, kararın uygulanmasını üstlenmesi beklenen siyasi ve bürokratik takımların savrulma devrinin de müsebbibi olmaları. Hem karar vermede hem de uygulamada önemli zorluklar var.

[İktidarın iki ortaklı olduğu ve küçük ortağın büyük ortağı yönlendirerek bugünkü problemleri onun başına açtığı gerçeğini de hesaba katmak gerekiyor. İkili bir ortada kaldıkça, gerçek karar alınsa ve uygun takımlar eliyle uygulatılmak istense bile, küçük ortağın buna müsaade etmesi beklenemez. Hiç değilse bunu ben beklemem.]

Zorluklar ortada.

Cezaevleri demokratik ülkelerde hiç rastlanmayan çeşitten tutuklu ve mahkumlarla dolu.

Yargıya inanç çok az ve görülen pek çok davaya dışarıdan -yukarından- müdahaleler yapıldığı argümanları var.

Şov ve yürüyüşler anayasa tarafından hür bırakıldığı halde ‘yasadışı’ ilan edilip ‘orantısız güç kullanımı’ ve hatta ‘işkence’ manzaralarına sebep olunabiliyor.

Uzun yıllardan beri adil ve dürüst seçimlere alışkın ülkemizde bu geleneğe gölge düşürebilecek arayışlar gündeme getirilebiliyor.

Anayasada yeri bulunan devletin nitelikleri ile aykırı düşen imgeler epey fazla. 

Siyasete hakim olan lisan demokratik değil.

Korkarım, dünyaya yeni bir nizam geldiğinde -tabii gelirse- ülkemiz bu cinsten eksiklikler yüzünden, bir kere daha edilgin ögeler ortasında kalacak.

Ankara’ya son bir ayda çok sayıda Batılı ülke devlet adamları uğradı; Cumhurbaşkanı Erdoğan onlarla ve başka Batılı önderlerle buluşmak üzere Brüksel’de. Neler döndüğünün orada birinci elden şahidi olacağına eminim.

Sonrası?

Bekleyelim.

*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.

 

T24