Habip Eksik, 1979 yılında Ermenistan’da faaliyete geçen Metsamor Nükleer Santralinin tehlike arz ettiğini duyurdu. Yakın tarihte yaşanan Çernobil ve Fukuşima nükleer kazalarındaki ortak özelliğe bakıldığında santrallerin birebir teknolojiyle inşa edildiğini belirten Eksik, “Bu santraller birinci jenerasyon nükleer santral olarak isimlendirilmekte olup dünyanın en eski ve en tehlikeli teknolojileri ile inşa edilmişlerdir. Bu nedenle Metsamor Nükleer Güç Santrali’nin güvenliği ve kapatılması Ermenistan kadar, Iğdır, Kars, Erzurum, Ardahan başta olmak üzere Türkiye’yi ve öteki bölge ülkeleri için hayati bir değer taşımaktadır” dedi.

“Dünyanın en tehlikeli santrali ilan edildi”

Santralin 1988 yılında yaşanan sarsıntıda önemli derecede ziyan görerek uzun mühlet kullanım dışı kaldığını belirten Eksik, 1995 yılında Ermenistan’ın güç gereksinimini münasebet göstererek yine üretime geçirdiğini söyledi. Fakat santralin memleketler arası otoriteler Birleşmiş Milletler Memleketler arası Atom Gücü Ajansı (IAEA) ve Avrupa Birliği (AB) tarafından ‘dünyanın en tehlikeli santrali’ ilan edildiğine dikkat çeken Eksik, “Çernobil felaketinden daha büyük bir trajedi rolünü oynayabileceği ve radyoaktif gazların atmosfere yayılması durumunda yalnızca etraf vilayetlerin değil etraf ülkelerin de etkilenmesi kaçınılmazdır” dedi.

Kelam konusu santralin fay çizgisinde olduğunu belirten Eksik, yakın vakit iki önemli zelzelenin meydana geldiğini hatırlatarak, “Bir sarsıntı yahut diğer bir sebeple kaza geçirmesi durumunda santralin Ermenistan, Nahçivan, İran, Azerbaycan ve Gürcistan’a ve Türkiye’nin Doğu Anadolu bölgesine büyük ziyan vereceği öngörülmektedir” dedi.

“Kanser olaylarında büyük artış var”

Santralden insan sıhhatini tehdit eden birçok radyoaktif sızıntı olduğunu sav eden Eksik, “Ayrıca Arpaçay ve Aras ırmaklarından çekilerek santralin soğutulmasında kullanılan su yeraltına geri verildiği söylenmektedir. Iğdır Vilayet Tarım Müdürlüğü’nün datalarına nazaran son yıllarda hayvanların sakat doğumlarında artış bulunmaktadır. Ve yeniden bölgede kanser hastalıklarında büyük bir artış olduğu gözlenmektedir. Halk yetiştirdikleri meyve ve sebzelerde de santralin yarattığı tesirlerin olduğu söz edilmektedir” dedi.

“Bakanlığın rastgele bir çalışması var mıdır?”

Eksik, Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’a kelam konusu santralle ilgili şu soruları sordu: 

“Metsamor Nükleer Santrali’nin mümkün bir zelzeleye karşı dayanıklılığı konusunda tarafınızda aktüel bir bilgi, bilgi var mıdır? Kamuoyuyla paylaşılacak mıdır?

“Bu santralin kapatılması için hükümet olarak Rusya, Ermenistan, AB, memleketler arası kuruluşlar nezdinde teşebbüsleriniz var mıdır? Var ise bunlar nelerdir ve hangi kademededir? Olacak mıdır? Ayrıyeten bölge halkının gelir ve refah seviyesinin arttırılmasına katkıda bulunacak ve ticaretin gelişmesinde kıymetli rol oynayacak Türkiye ile Ermenistan ortasında ilişkiyi sağlayan Alican hudut kapılarının yine açılmasına yönelik Bakanlığınızı rastgele bir çalışması var mıdır? Olacak mıdır?

“Bakanlık santralin Türkiye için yarattığı tehlikeleri memleketler arası platformlarda gündeme getirmiş midir, bu konuda alınmış bir karar yahut çalışma var mıdır? Olacak mıdır?

“Iğdır vilayetinde radyasyon ölçümü Atom Gücü Kurumu ve ayrıca kurumlar tarafından, hangi dönemlerle, hangi vakitlerde yapılmıştır? Yapılacak mıdır? Yapıldıysa sonuçları nelerdir? Kamuoyuyla paylaşılmış mıdır? Paylaşılacak mıdır?

“Bakanlığınız Metsamor Nükleer Santralinin etrafa verdiği ziyanları önlemek için insan ve canlı sıhhati ismine ne üzere tedbirler almıştır? Bu konuda halk bilgilendirilmekte midir? Bilgilendirilecek midir?

“Iğdır’da kanser olaylarındaki artışta Ermenistan Metsamor Nükleer Santralinin tesiri nedir Bakanlığınızın bu taraflı yürüttüğü rastgele bir çalışma bulunmakta mıdır? Olacak mıdır?

“Metsamor Nükleer Santralinin beşerler dışındaki canlılar üzerinde tesiri araştırılmış mıdır? Araştırılacak mıdır?

“Metsamor’un ziyanlı tesirlerinden halkı korumak için bakanlık olarak yürüttüğünüz çalışmalar nelerdir?

“Türkiye’de Çernobil gibisi bir facia yaşanmaması için gerekli tedbirler alınmış mıdır? Alınacak mıdır? Halka mümkün bir nükleer kazaya ve radyasyon sızıntısına karşı tatbikat yapılmış mıdır? Yapılacak mıdır? İyot tabletleri dağıtılmış mıdır? Dağıtılacak mıdır?

“Çernobil ve gibisi facialarda Nükleer Ziyanların Tazmini konusunda mağdur olanlar ziyanlarını karşılamak için Milletlerarası üst mahkemelere kadar başvurmuş ve uzun mühlet ziyanlarını tazmin edememiştir. Birçok ülke bu facialar sonrası yeni maddelerle ziyan tazminini milletlerarası mutabakatlarla teminat altına almaya çalışmıştır. Örneğin, Japonya’da zelzele ve tabiat afetleri çok olmaktadır. Özel sigortalar bu tıp ziyanları karşılamamaktadır. Neredeyse Türkiye hudutları içinde yer alan bu nükleer santralin kazaya uğraması durumunda Türkiye’nin uğrayacağı zararın ne biçimde tazmin edilmesi planlanmaktadır? Metsamor Nükleer Santrali muhtemel bir kaza yahut nükleer sızıntıya karşı sigortalanmış mıdır?”