Birleşmiş Milletler’e bağlı Memleketler arası Atom Gücü Dairesi (IAEA), İran’ın milletlerarası nükleer muahedeye geri dönmesinin kıymetli adımlarından biri olan TESA Karaj santrifüj modülleri atölyesine yine kameralar yerleştirilmesi için denetçilerin giriş yapmasına hala müsaade vermediğini bildirdi.
Kapsamlı Ortak Hareket Planı’nın (JCPOA) tekrar canlandırılması için ABD ve İran ortasında dolaylı görüşmeler yürütülüyordu fakat bu görüşmeler İran’da Cumurbaşkanı İbrahim Reisi’nin seçim zaferinin akabinde askıya alınmıştı. Görüşmelerin 29 Kasım’da tekrar başlaması bekleniyor. Fakat IAEA, İran tesislerine kamera yerleştirememesinin İran’ın nükleer faaliyetlerini gözlemlemesine mahzur olduğunu belirtti.
“Önemli kabul edilen kurumun atölyeyle ilgili bilgi sürekliliğini önemli biçimde etkiliyor’’
Reuters haber ajansının ulaştığı IAEA’nın kapalı raporunda ‘‘Bu durum JCPOA’e dönüş için değerli kabul edilen kurumun atölyeyle ilgili bilgi sürekliliğini tekrar sağlama yetisini önemli biçimde etkiliyor’’ denildi.
TESA Karaj tesisindeki atölyede uranyum zenginleştiren santrifüjler için modüller üretiliyor. Haziran ayında bir sabotaja uğrayan tesisteki dört kameradan biri tahrip edilmiş, İran kameraların hepsini kaldırmıştı. Tahrip edilen kameradaki manzaralar ise kaybolmuştu.
TESA Karaj, İran’ın 12 Eylül’de IAEA denetçilerinin girişine müsaade verdiği birkaç tesisten biriydi.
Mutabakat JCPOA’in tekrar canlandırılması için yapılan görüşmelerin donduğu periyotta diplomatik tansiyonu önlemeye yardımcı olmuştu.
Wall Street gazetesi ise Salı günkü haberinde Karaj atölyesinin aylar evvel üretime geri döndüğünü ve İran Ferda nükleer tesisine gelişmiş IR-6 santrifüjleri için modül ürettiğini yazmıştı. Üst seviye bir diplomat IAEA’nın Karaj’da faaliyetlerin başlayıp başlamadığını bilmediğini, fakat Ferda’da kullanılan IR-6 kesimlerinin olaydan önceye ilişkin göründüğünü söylemişti.
‘‘IAEA Lideri Tahran’ı ziyaret edecek’’
Öte yandan İranlı bir yetkili, IAEA Lideri Rafael Grossi’nin, memleketler arası nükleer muahedeyi canlandırma görüşmeleri başlamadan evvel gelecek hafta İran’ı ziyaret edeceğini söylemişti.
İran devlet televizyonu, İran Atom Gücü Örgütü Lideri Behruz Kamalvandi’nin, Grossi’nin Pazartesi günü İran’da olacağı açıklamasına yer verdi.
Grossi’nin ziyareti, gelecek hafta yapılacak Milletlerarası Atom Gücü Dairesi’nin 35 üyeli idare şurası toplantısının çabucak öncesine rastlayacak.
Tahran’la 12 Eylül’de kimi nükleer faaliyetlerinin izlenmesinin uzatılması konusunda mutabakata varılmasının akabinde batılı güçler Eylül’de İran’ı eleştiren bir idare heyeti kararı planını rafa kaldırmıştı.
Kamalvandi, Grossi’nin İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdulahyan ve İran Atom Gücü Örgütü Lideri ile biraraya geleceğini belirtti.
Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı memleketler arası yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer programında kısıtlamalar yapmasını öngörüyordu. Eski ABD Lideri Donald Trump’ın 2018’de ABD’yi mutabakattan çekmesiyle Tahran kısıtlamaların birçoğunu ihlal etmeye başlamıştı. Muahedeyi tekrar canlandırmak için yapılan görüşmeler bu yıl başlamış fakat İran’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sertlik yanlısı hükümetin iktidara gelmesiyle askıya alınmıştı.
T24
