Libya’da yıllardır süren içi savaşın sonlandırılması ve siyasi sürece yine dönülmesi açısından en kıymetli gelişmelerden biri 21 Ağustos’ta rakip Trablus ve Tobruk idarelerinin ateşkes duyuru etmeleriyle yaşandı. Ateşkes şartları ortasında; Sirte ve Jufra kentlerinin silahsızlandırılmış bölge duyuru edilmesi, 7 aydan fazladır askıda olan petrol üretiminin yine başlatılması, 2021’de seçimler yapılması ve yabancı güçler ile paralı savaşçıların ülke topraklarından ayrılması da var. Libya’da en aktif ülkeler ortasında yer alan Türkiye ve Rusya ise ateşkes sonrası çabucak reaksiyon vermemeyi tercih etti.

• Faal bir ateşkes uygulaması için tarafların almak için son aylarda ağır uğraş verdikleri Sirte ve Jufra kentlerinin silahsızlandırılması. Bu kentlerin güvenliğinin taraflarca kurulacak ortak polis gücüyle sağlanması. Akile Salih’in açıklamasında, yeni Başkanlık Kurulu ve öbür devlet kurumlarının Sirte’de kurulması fikri de ayrıyeten yer alıyor
• Aylardır yapılamayan petrol üretiminin tekrar başlatılması ve gelirlerinin tarafsız bir hesapta tutulması
• Sonuncu hedef olan tam bağımsızlığın sağlanması için ülkedeki yabancı güçler ve paralı savaşçıların ayrılması
• 2021 yılının Mart ayında cumhurbaşkanlığı ve meclis seçimlerinin gerçekleştirilmesi

Taraflar ortasında son ateşkes, Ocak 2020’de gerçekleştirilen Berlin Konferansı sonucunda duyuru edilmiş lakin Tobruk idaresini destekleyen General Halife Haftar güçleri tarafından ihlal edilmiş ve çatışmalar yine başlamıştı.

Sarraj bu nedenle, ateşkesin Haftar tarafından bozulmayacağına ait Temsilciler Meclisi’nden teminat verilmesi gerektiğini de yaptığı açıklamaya ekledi.

Milletlerarası ajanslar, Hafter’in bu kere ateşkese takviye verdiğini yazdılar.

Reuters

Almanya ve ABD tesiri artıyor

Bundan sonraki süreçte Berlin Konferansı’nda kabul edilen 5+5 askeri komitenin toplanması ve ateşkes ile üzerinde uzlaşı sağlanan ögeleri nasıl uygulanacağına ait görüşmelerin başlatılması bekleniyor.

Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ve ABD’nin Libya Büyükelçisi Richard Norland’ın geçen haftalarda yaptığı ağır diplomasi sonucunda, ateşkes uzlaşısının çerçevesinin oluştuğuna dikkat çekiliyor.

Bu durumun Libya’da tahlil sürecinde Almanya-ABD teşebbüsünün yine ön plana çıkması manasına geldiği belirtiliyor.

Maas’ın Doğu Akdeniz buhranı nedeniyle 25 Ağustos’ta evvel Atina sonra Ankara’da yapacağı temaslar sırasında Libya konusunun da gündeme gelmesi ve muhatabı Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’ndan ateşkes uzlaşısının uygulanması sürecinde takviye istemesi bekleniyor.

BBC

Ateşkese dünyadan kuvvetli dayanak

Fayez al-Sarraj ve Akile Salih tarafından yapılan açıklamalara, başta BM, Avrupa Birliği üzere kurumlar olmak üzere memleketler arası toplumdan güçlü dayanak geldi. Birinci takviye veren ülkelerden biri Mısır oldu.

6 Haziran’da Kahire Deklarasyonu teşebbüsünü gerçekleştiren Mısır Devlet Lideri Abdul Fettah el-Sisi, Twitter’dan yaptığı açıklamada, ateşkes adımının Libya’da istikrar sağlanması açısından kıymetli bir adım olduğunu kaydetti.

Mısır üzere Tobruk idaresi ve Haftar’ı destekleyen Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ile öteki Körfez ülkelerinden de dayanak açıklaması geldi.

Arap Birliği de Trablus ile Tobruk ortasında varılan uzlaşıyı mutlulukla karşıladı. Bu ülkelerin, 21 Ağustos ateşkesini Kahire Deklarasyonu’nun bir devamı olarak görmeleri nedeniyle kuvvetle destekledikleri kaydediliyor.

Avrupa ülkeleri de gelişmeleri mutlulukla karşıladı. Tobruk ve Hafter’e dayanağı ile bilinen Fransa ile Trablus’a yakın İtalya da gelişmelerden memnuniyet duyduğunu açıkladı.

Reuters

Türkiye ve Rusya sessiz

Libya’da geçen sene sonlarından itibaren en çok kelam sahibi olan Türkiye ve Rusya ise ateşkesle ilgili bir açıklama yapmadılar.

Türkiye, 27 Kasım 2019’da UMH ile deniz yetki alanları ile güvenlik alanında iki muahede imzalamış ve Trablus’un Hafter’in eline geçmesini önleyerek Libya’daki gelişmelerin istikametini değiştiren ülke olmuştu.

Rusya da Ekim 2019’dan bu yana özel güvenlik şirketi Wagner Kümesi aracılığıyla Libya alanına girmiş ve Suriye’deki yerleşik askeri gücü sayesinde Hafter güçlerine dayanak sağlamıştı.

Zıt kümeleri destekleseler de Ankara ve Moskova, Libya konusunda da bir diyalog geliştirmiş ve Suriye sürecinde olduğu üzere özel çalışma kümesi kurma evresine gelmişlerdi.

Alanda en faal olan iki ülke durumunda olan Türkiye ve Rusya’nın ateşkes şartlarından çok da memnuniyet duymadıkları ve bu nedenle memnuniyet ve takviye açıklamasının gelmediği bedellendiriliyor.

Ankara, Sirte ve Jufra alınmadan ateşkes istemiyordu

Cumhurbaşkanlığı Danışmanı Büyükelçi İbrahim Kalın, El Cezire kanalına geçen hafta yaptığı açıklamada, Türkiye’nin Libya’da siyasi tahlilden yana olduğunu, Sirte ve Cufra’nın silahsızlandırılmış bölge olma teklifinin adil ve şeffaf halde uygulanması şartıyla desteklenebileceğini kaydetmişti.

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ise Temmuz ayında yaptığı açıklamalarda, ateşkesin sağlanması sürecinde kimi şartların yerine getirilmesi gerektiğini, bunların başında da stratejik ehemmiyette olan Sirte ve Jufra’nın Trablus idaresine devredilmesi olduğunu kaydetmişti.

Bunun da ötesinde Türkiye, ateşkesin kalıcı bir muahedenin modülü olması gerektiğini kayda geçiriyor ve başta Rusya olmak üzere müzakere ettiği taraflara bu noktayı kabul etmeye çağırıyordu. Bu nedenle, 21 Ağustos’ta belirlenen ateşkes formatının Ankara’yı çok da mutlu etmemiş olabileceği yorumları yapılıyor.

Yabancı güçlerin çekilmesi ateşkes gündeminde

Ankara açısından değerli bir öbür öge da, Sarraj’ın açıklamasında yer alan yabancı güçlerin çekilmesi gerekliliği.

Libya’da en çok askeri güç bulunduran ülkelerin başında Türkiye geliyor.

Ankara, Trablus ile yapılan kapsamlı güvenlik mutabakatı kapsamında Libya’ya konuşlandırdığı kuvvetler aracılığıyla teknik takviye, eğitim ve danışmanlık sağlıyor.

Fakat Türkiye’nin, Libya’daki varlığını daha da güçlendirmek ve hatta al-Vatiyye’yi kalıcı bir hava üssüne çevirmek peşinde olduğu kaydediliyor.

Arap basınına yansıyan haberlere nazaran, Türkiye ve Katar savunma bakanlarının son ziyaretinde, yapılan bir muahede çerçevesinde, Misrata’da bir deniz üssünün Türkiye tarafından kullanılması da gündemde.

Bu açıdan değerlendirildiğinde, ateşkesin uygulanmasına ait şimdi somut bir süreç belirlenmemesine rağmen yabancı güçlerin çekilmesinin öncelikli gündem hususları ortasında sayılmasının Ankara için olumsuz bir nokta olabileceği belirtiliyor.

Türk askeri varlığının Trablus ile yapılan mutabakata dayanıyor olmasının Türkiye’nin pozisyonunu öteki ülkelere nazaran farklılaştırdığı, münasebetiyle Libya’dan ayrılmasının çabucak ve kısa vadede beklenmemesi gerektiği bedellendiriliyor.

 

T24