Koronavirüs salgınını gerekçesiyle geçen nisan ayında birtakım vilayetlerde inhisar bayilerinin kapatılması tartışmasına ait yargıdan birinci karar geldi. Çanakkale Sulh Ceza Hakimliği, yasak kararına karşın inhisar büfesini açan bir vatandaşa uygulanan idari para cezasını, “Anayasa’ya aykırı” diyerek iptal etti.
Salgın nedeniyle uygulanan 17 günlük sokağa çıkma yasaklarıyla ilgili olarak İçişleri Bakanlığı 30 Nisan 2021 tarihinde bir genelge yayınlandı. Çanakkale Valiliği Vilayet Genel Hıfzıssıhha Şurası da kelam konusu genelgeyi destek alarak, “tam kapanma döneminde Tekel büfelerinin kapalı olmasına, market, bakkal, büfe üzere yerlerde alkol eseri satılmamasına” kararı verdi. Alınan Karar nedeniyle, monopol büfeleri kapatıldı. Pek çok hukukçu, kararın anayasaya karşıt olduğunu savunarak duruma reaksiyon gösterdi. Valiliğin kararı doğrultusunda Deniz Öztürk isimli vatandaşın işlettiği inhisar büfesi de kapatılan işyerleri ortasında yer aldı.
Öztürk’ün argümanına nazaran, 6 Mayıs günü meskeninin altında bulunan işyerine gidip orada bulunan bilgisayarını almak istedi. Monopol büfesinin açık olduğunu fark eden kolluk kuvvetleri, Genel Hıfzıssıhha Kanuna karşıt hareket ettiği için Öztürk’e 900 TL idari para cezası kesti. Öztürk, avukatı Pınar Çelik Arpacı aracılığıyla, Çanakkale 2. Sulh Ceza Hakimliğine başvurarak idari para cezasına itiraz etti. Vilayet emniyet müdürlüğü evraka gönderdiği savunmasında vatandaşa uygulanan idari para cezasının yasaya ve tarza uygun olduğunu bildirdi.
Hürriyet’ten Mesut Benli’nin haberine nazaran; Çanakkale 2. Sulh Ceza Hakimliği 7 Eylül tarihinde itirazı karara bağladı. Hakimlik, “idari para cezasının desteği olan olayın kanunda bahsi geçen yasak veya zorunlulukları getiren önlemlerden olmadığı kanaatine varıldığı” gerekçesiyle itirazı kabul edilerek, idari para cezasının kaldırılmasına hükmetti.
Kararın münasebetinde “Covid-19 salgınıyla çaba etmek gayesiyle alınan önlemlerin Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sının garantisi altında bulunan temel hak ve hürriyetlerin sonlandırılması niteliğinde olduğu, Anayasa’nın temel hak ve hürriyetlerin sonlandırılmasında yahut kullanılmasının durdurulmasında iki farklı sistem öngördüğü” hatırlatılması yapıldı.
Kararda, fevkalâde hal periyotlarında ölçülülük prensibine uygun olmak kuralıyla temel hak ve hürriyetlere şahsen Anayasa’nın kendisinin öngördüğü garantilere karşıt bir formda müdahale edilmesine imkân verdiği harika devirlerde bu önlemlerin alınabilmesi için kanunla öngörülmelerine gerek olmadığı belirtilerek, özetle şöyle denildi:
“Olağanüstü Hâl ilân edildikten sonra, Cumhurbaşkanı’nın, Harika Hâl Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarma yetkisini elde ettiği, Cumhurbaşkanı’nın, inanılmaz hâl ilân ettikten sonra çıkaracağı Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile salgın hastalıkla çaba maksadıyla temel hak ve hürriyetleri sonlandıran önlemlere karar verebileceği, anayasanın 13. hususunda ‘Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın sırf Anayasanın ilgili hususlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve fakat kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasa’nın kelamına ve ruhuna, demokratik toplum tertibinin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük unsuruna karşıt olamaz’ kararının bulunduğu, bu hususa nazaran olağan periyotta temel hak ve hürriyetler sonlandırılırken, sınırlamanın kanunla yapılması ve sınırlamanın Anayasanın ilgili unsurlarında belirtilen sebeplere dayanması gerekir.
Covid-19 kapsamında alınan temel hak ve hürriyetleri sonlandıran önlemlerin de anayasa uyarınca kanunla öngörülmelerinin gerektiği, kanunla öngörülmemiş bütün önlemlerin anayasanın 13. hususunda karara bağlanan ‘…ancak kanunla sınırlanabilir’ kuralına karşıt olduğu, önlem kararı alacak yahut alınan önlem kararlarını uygulayacak yönetime de bu yetkinin birebir formda lakin kanunla verilebileceği anlaşılmakla, verilen idari yaptırım kararının anayasaya karşıt olduğu …”
T24
