Koronavirüs salgınıyla birlikte en stratejik eserlerden biri haline gelen tek kullanımlık cerrahi maske üretimine çok sayıda firmanın girmesiyle oluşan arz fazlasının hem maskelerdeki kalitenin düşmesine neden olduğu, hem de ihracat yapılamadığı için ülkeyi bir ‘maske çöplüğü’ne çevirdiği belirtiliyor.
Dünya’dan Yener Karadeniz’in haberine nazaran, tek kullanımlık cerrahi maskede nisan ayından bu yana 2.4 milyar TL’lik yatırım yapıldı, yıllık kapasite 40 milyar adete yaklaştı. Lakin arz denetimsiz arttı, sıhhatsiz maske oranında patlama meydana geldi. O denli ki dört ayda yıllık üretim kapasitesi 36 milyar adete çıktı, lakin Türkiye’nin yıllık maske gereksiniminin 18 milyar adet olduğu iddia ediliyor.
Üç ihracata bir hibe şartı
Bölüm temsilcileri, halihazırda uygulanan üç ihracata bir hibe koşulunun Türkiye’nin dünyada rekabetçiliğini olumsuz etkilediğini vurgularken, satılamayan maskellerde stokların arttığı ve yakın vakitte ülkenin maske makinesi çöplüğüne döneceği uyarısı yapıldı. Maske, tulum, esirgeyici önlük, tıbbi ve cerrahi maske ihracatı mart ayında Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu’nun ön müsaadesine bağlanmış ve ağustosta yapılan düzenlemeyle ferdî esirgeyici ekipmanlarda üç adet ihracata karşılık bir adet hibe kaidesi uygulanmaya başlandı.
İhracatın 2 milyar dolarlık kapasitesine karşın 116,5 milyon dolarda kalmasını hibelere bağlayan İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçılar Birliği (İTHİB) Idare Şurası Lideri Ahmet Öksüz, “AB’nin Çin’den maske ithalatı son birkaç ayda 10 milyar Euro’yu aştı. Türkiye ise hibeler sebebiyle maalesef fiyat tutturmada başarılı olamadı, bu yüzden Çin tüm piyasaya hâkim oldu. Hibe kuralının kaldırılması gerekiyor. Global ölçekte ferdî gözetici donanım eserlerine ait talepte bir doygunluğa ulaşıldıktan sonra hibelerin kaldırılmasının bir kıymeti bulunmayacak” dedi.
Öksüz’ün verdiği bilgilere nazaran halihazırda tek kullanımlık cerrahi maskede fiyatlar yurtdışında 10 cent civarında iken Türkiye’de kelam konusu sayı 40 kuruşa kadar gerilemiş vaziyette.
Maske üreticilerinin yüzde 80’i merdiven altı
Son devirde maske üretimine en büyük yatırımlardan birini yapan AS Holding Idare Konseyi Lideri Uğur Akkuş ise, “Tüm dünyaya ihracat yapma potansiyelimiz var. Lakin burada niteliksiz ve kalitesiz maskeyi ayırmak lazım. Maske yatırımı denilen şey bir makine alıp maske basmak değil. Marka oluşturarak, eserin AB standartları da dahil olmak üzere tüm dokümanlarını, raporlarını alarak büsbütün hijyenik olarak üretmek gerekiyor. Lakin o vakit ihraç edebilirsiniz. Şu an piyasada maske üreticilerinin yüzde 80’i merdiven altı. Dokumacılık firmalarında, atölyelerde üretiliyor, entegre bir halde üretilmiyor. Bu nedenle piyasada ucuz maskeler mevcut. Bu maskeler ihraç edilemediği üzere, iç piyasada da fazla tüketilemiyor. Bunlar çöp, beşerler bu hususta bilinçlenmeli ve korunmalı” diye konuştu.
‘Ülke maske makinesi çöplüğüne döndü’
Maske üretimine mart ayında başlayan ve 25’e yakın ülkeye ihracat yapan Dentac’ın Tedarik Zinciri Yöneticisi Ömer Aydın da Çin’in geçen müddette dünyada maskede büyük oyuncu haline geldiğini belirtirken, “Bu iş, yüksek kâr marjı nedeni ile işin ehli olmayanlar tarafından yapıldı. Fiyatlar pandemi öncesine dönünce ziyanına satıp çıkmaya çalışıyorlar. Ülke maske makinesi çöplüğüne dönmüş durumda” diye konuştu.
T24
