İstanbul’un tarihini ve bugününü yansıtan ‘yaşayan’ haritaların yaratıcısı çizer Tarık Tolunay, yapıtlarını NFT dünyasında sattı.

Kendisini ‘kentçizer’ olarak tanımlayan sanatçı Tarık Tolunay’ın karantina sürecinde tamamladığı ve Eminönü, Tarihi Galata Köprüsü ve Karaköy’ü resmeden ‘Pandemi’ yapıtı geçtiğimiz günlerde yaklaşık 36.000 dolara (yaklaşık 260.000 TL) İranlı bir koleksiyonere satıldı.

Çizerin 2019 sonlarında tamamladığı İstanbul’un sembol yapılarından Haydarpaşa Garı ve etrafını bahis alan “Haydarpaşa Panorama” çalışması ise yaklaşık 90.000 dolara teklif aldı.

Bu satışlar Türkiye’den yapılan birinci büyük çaplı NFT satışları ortasında yer alıyor. İnternet üzerinden satılan dijital eserler NFT aracılığı ile, yani İngilizce açılımı ile ‘non-fungible token’ ile sertifikalandırılıyor.

NFT, geçtiğimiz günlerde ‘Beeple’ ismiyle de bilinen Mike Winkelmann ismindeki sanatkarın tamamı dijital ortamda yer alan yapıtını 69 milyon dolara satması ile gündeme gelmişti.

Dijital ortamda yer alan yapıtların varlığını ve gerçekliğini temsil eden sertifikalar olarak da tanımlanabilen NFT’ler tıpkı vakitte nadirliği ve mülkiyeti de temsil ediyor.

İstanbul’da yaşayan ve uzun yıllar çeşitli gazete ve mizah mecmualarında çizerlik yapan Tarık Tolunay, son yıllarda yaptığı çalışmalarla İstanbul’daki tarihi ayrıntıları ve kentin günlük hayatına dair detayları kıssalarla birleştirerek kendi yorumu ve figürleriyle haritalarına aktarıyor ve illüstrasyonlardan oluşan İstanbul haritalarını ‘Fractal İstanbul’ isimli projesinde birleştiriyor.

Tolunay, başka yapıtlarını de çok geçmeden NFT olarak satışa sunmayı planladığını belirtiyor:

“Fractal Istanbul birçok mecraya uygun olarak hazırlanmış bir proje. Aslında NFT olarak üretilmedi lakin o mecra için de çok uygundu. Kripto dünyasını uzun müddetten beri izliyorum. Son 2-3 aydan beri de bu NFT dünyasını araştırdım, içime sindirdim ve başladım. Bundan sonraki yapıtları de yavaş yavaş satışa çıkarmayı düşünüyorum”

• NFT nedir: İnternetten kolaylıkla indirilebilen bir dijital eser, nasıl 70 milyon dolara alıcı buldu?
• Süratle büyüyen kripto sanat dünyası: Sanatkarlar ve koleksiyoncular ne diyor?

‘NFT daha adil bir sistem vadediyor’

Günümüzde kullanılan hali ile NFT, sanatkarlara hem ekonomik manada hem de erişilebilirlik manasında pek çok avantaj sağlıyor.

Örneğin bu sistem sayesinde sanatçı, müzayede şirketlerini ya da sanat galerilerini ortadan çıkararak, direkt alıcılara ulaşabildiği üzere, satılan dijital eser tekrar el değiştirdiğinde de değişen yüzdelerde hisse alabiliyor.

Tolunay bütün bu gelişmeleri olumlu karşılıyor:

“Galericiler, yayıncılar üzere aracılardan kurtulmuş oluyoruz. Bu stil ortacılar ana aktör olan yaratıcıya çok küçük sayılar layık görüyor. Galeriler yüzde 60-70 civarında kurul alıyor. Lakin artık bu yeni platformlarda benden yüzde 15 kurul alındı. Az değil fakat şu anki sistemdeki kurul oranlarına nazaran daha az can acıtıcı. NFT bize daha adil bir sistem vadediyor, bu hoş bir önerme” diyor.

NFT’ler tıpkı Bitcoin ve öbür kripto para üniteleri üzere, blockchain (blok zinciri) teknolojisini kullanıyor ve yapılan alışverişler bu teknoloji üzerinden kayıt altına alınıyor.

Tolunay, ‘Pandemi’ yapıtının blockchain üzerinden satılmasını sanatın bedelinin ispatlanması manasında değerli olduğunu da vurguluyor:

“Bu satışla Fractal İstanbul’un kıymeti de günlük hayatta ispatlanmış oldu ve benim adım da dijital sanat dünyasında bir yere oturmuş oldu. Bu gurur verici bir şey. Olağan, tedirginlik de vardı. O mecraya girdiğinizde beklentilerinizin karşılığını alamayabilirsiniz ve hayal kırıklığı da yaşayabilirsiniz. Lakin ben iyi konumlandığımı hissediyorum ve beklediğim bir sonuçla karşılaştım.”

‘Pandemi’ yapıtının satışa koyulduktan birkaç saat sonra alıcı bulduğunu söyleyen Tolunay bu muvaffakiyetin sebebini bir kent olarak İstanbul’a bağlıyor.

“İstanbul o kadar bilinir ve büyülü bir kent ki kendisini nerede gösterse ilgi topluyor. Öteki açıdan bakacak olursak da NFT dünyasında yer alan fütüristik işlerin içine mescitleri ve köprüleriyle susam kokulu İstanbul’u koymak onu başkalarından ayırdı doğal.”

Öncü girişim. ✊
Tüm #Fractalistanbul koleksiyonu özenle kriptolandı.
Blockchain teknolojisi sayesinde #NFT dünyasındaki yerini aldı. 🚀
"Welcome to the real World" 😎https://t.co/UHjHoWo8dG pic.twitter.com/F2FoCcfGsG

— Tarık Tolunay 🏛️ Kentçizer (@tariktolunay) March 12, 2021

‘NFT bir emel değil bir araç’

Geçtiğimiz Ekim ayında BBC Türkçe’ye verdiği bir röportajda aylar süren çalışmalarla tamamladığı ‘yaşayan ve zamansız’ İstanbul haritalarının kıssasını anlatan Tolunay, bir sanatçı olarak çağa ayak uydurmanın kıymetli olduğunu düşünüyor, NFT’nin bir hedef değil bir araç olduğunu söylüyor:

“Ben hala kendimi kentçizer olarak tabir ediyorum. Bir NFT artisti değilim, kentçizerim. NFT bir maksat değil bir araç olmalı. Ben ilkel çağlarda yaşasam mağara duvarına fotoğraf çizerdim, Ortaçağ’da olsam yağlıboya fotoğraf yapardım. 1800’lerde yaşasaydım matbaa ile yapıtlarımı insanlara ulaştırmaya çabalardım. Bu çağda yaşıyorum ve bugün yeni bir araç çıktı, bunu da kullanıyorum. Bunların hepsi bir araçtır. Üzerine fotoğraf çizildiğinde duvar bir araçtı, artık de NFT de bir araç. Gaye para kazanmak da değil, hedef iletişim” diyor.

‘Görsel sanatlar buzkıran rolünü üstlendi’

Tolunay dijital dünyadaki bu yeniliğin görsel sanat kısımları ismine değerli bir gelişme olduğunu da savunuyor:

“Bu mevzularda genelde müzik ve sinema kesimi önde sarfiyat ancak biz şu anda bu bahiste öncü olarak konumlandık bu da büyük bir bahtımız. Görsel sanatlar olarak bir nevi bir buzkıran rolünü üstlendik. Dünyada yükselen bu trende Türk sanatkarlar da çok süratli ahenk sağladılar” diye tabir ediyor.

Refik Anadol ve Murat Pak üzere isimler de kripto sanat dünyasında isminden kelam ettiren iki Türkiyeli sanatçı.

Son günlerde NFT’lerin geleceği üzerine farklı yorumlar yapılıyor. NFT’leri pandemi nedeniyle daha fazla dijital dünyada olunmasının tetiklediği ve bu hevesin adeta bir ‘balon’ üzere söneceği görüşü epeyce yaygın. Lakin NFT furyasının devam edeceğine inananların da sayısı az değil.

Tolunay NFT’nin sanat dünyasını olduğu üzere pek çok kesimi etkileyeceğini lakin bu değişim konusunda temkinli olunması gerektiğini düşünüyor.

“NFT’nin bir yenilik olduğu açık, şu anki sisteme nazaran daha adil işlediği de söylenebilir. Ancak bunu kutsal bir kurtarıcı olarak görmemek lazım, ya da bir ‘devrim’ olarak nitelendirmememiz lazım. Sanat dünyasında şu an kullanmakta olduğumuz, aksayan tarafları olan sistemi düzeltebilir. Lakin bu tatlı duşa çabucak inanmamalıyız. Gerçek hayatta bunun nasıl şekilleneceğini önümüzdeki günlerde göreceğiz” diye açıklıyor.

T24