100 bine yakın öğrencinin eğitim gördüğü Eskişehir’de, uzaktan eğitim kararı 16 bine yakın esnaf, teşebbüsçü ve tüccarı etkiledi. Üniversite öğrencilerinin ağır olarak yaşadığı semtlerdeki işletme sahipleri ve esnafı dinleyen CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer “Tabii ki sıhhat değerli. Olağan ki üniversiteler bilim konseyinin tavsiyesi tarafında kararlar almalılar. Lakin üniversitelerin aldığı karardan direkt ve dolaylı etkilenecek işletmelere, esnafa ve girişimciye çok acil takviye paketi açıklanmalı. Paketin finansmanı Açık Öğretim Fakültesi’nin YÖK’e aktarılan bütçesi olabilir. Nisan ayında yapılan kanun değişikliğiyle bu bütçenin 100-150 milyon lirasına YÖK el koymuştu. Salgın devri boyunca bu bütçe YÖK’e gönderilmesin, Eskişehir için harcansın” dedi. dedi. 

“16 bin esnaf zorda”

Ülke genelinde artan Covid-19 olayları salgınla gayret kapsamında alınan tedbirleri de arttırırken, Eskişehir’de Anadolu Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi ve Teknik Üniversite’nin 2020-2021 eğitim öğretim güz periyodunda online eğitim kararı alması, salgında iş yapamaz hale gelen esnafı daha da zora soktu. Eskişehir’deki 16 bine yakın esnaf bu durumdan dolaylı ya da direkt etkilenirken, zora düşen esnaf, tüccar ve teşebbüsçü kapanma noktasına geldi. 

CHP’li Utku Çakırözer, Bağlar Mahallesi, Üniversitesi Caddesi ve İsmet İnönü caddeleri ile Büyükdere Mahallesi’nde esnafı gezdi. Çakırözer, Eskişehir Ticaret Odası Lideri Metin Güler ve Lokantacılar Odası Lideri Bahar Bilen ile de görüştü, bilgi aldı, pandemi de Eskişehir iktisadına ait değerlendirmelerde bulundu. 

Mahallelerde apart, berber, cafe sahipleri yaşanan duruma isyan ederken, Çakırözer hem salgından hem de üniversitelerin aldığı online eğitim kararından direkt ve dolaylı olarak etkilenen işletme sahipleri, esnaf ve teşebbüsler için acil dayanak paketi çıkarılmasını istedi. Çakırözer, nisan ayında Meclis’te görüşülen ve YÖK kanununda yapılan değişiklikle Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin YÖK’e aktarılan 100-150 milyon liralık bütçesini hatırlatarak, bu paraların salgında Eskişehir için harcanması davetinde bulundu. 

“İş yapamıyorlar”

Çakırözer, “Salgın başka tüm kısımlarda olduğu üzere esnafımızı, tüccarımızı, girişimcimizi de etkiledi. Hem salgın hem de hadiselerin yine artmasıyla birlikte alınan tedbirler esnafı, tüccarı iş yapamaz hale getirdi. Kentin farklı noktalarında apart, yurt, cafe, lokanta, berber üzere işletmelerin sahipleriyle bir ortaya geldik, konuştuk. Hepsi hakikaten güç duruma. Bilhassa apartlar, öğrencilerin büyük çoğunluğu eşyalarını toplayıp gitmiş. Cafeler tıpkı halde bomboş. Berber, kuru temizlemeci, spotçu, bisikletçi öğrencilere yönelik hizmet veren esnaf, teşebbüsçü, tüccar hepsi perişan. Bir birden fazla kapanma noktasına gelmiş” dedi. 

“‘Eskişehir Fonu’ kurulsun”

Eskişehir’de işletmelerin, esnafın ve girişimcilerin acil takviyeye gereksinimi olduğunu vurgulayan Çakırözer, şu değerlendirmelerde bulundu: 

“Tabii ki sıhhat kıymetli. Natürel ki üniversiteler bilim heyetinin tavsiyesi istikametinde kararlar almalılar. Lakin bundan direkt ve dolaylı olarak etkilenecek olan esnaf ve ticari işletmenini hemen devlet takviyesine kavuşması gerekiyor. Birçok işletme kiralarını ödeyemez durumda. Kira dayanağı lazım, borç ertelemesi lazım. Şayet bunun için fonu nereden bulacağız diyorlarsa da, Anadolu Üniversitesi’nin YÖK’e aktarılan Açıköğretim Fakültesi bütçesi var. Nisan ayında Meclis’te YÖK kanununda yapılan değişik ile  Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin 100 milyon lirası YÖK’e aktarıldı. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin YÖK’e aktarılan 100-150 milyon lirası salgında YÖK’e gönderilmesin. YÖK’e aktarılan bu paralar salgın boyunca Eskişehir için harcansın. Bu paralarla Eskişehir Fonu kurulsun.”

“Esnaf biterse Türkiye biter”

Osmangazi Üniversitesi’nin bulunduğu Büyükdere Mahallesi’nde bulunan esnafla da bir ortaya gelen Çakırözer, oradaki durumun daha vahim olduğunu öğrenciler olmadığı için iş yapamayan dükkanların kapalı olduğunu söyledi. Çakırözer, “Dükkanlar pandeminin başında kapatılmış. Eylülde açmayı planlamışlar lakin online eğitim kararı nedeniyle öğrenciler gelmeyince açmama kararı alınmış. Bu bölgede birçok kafe, lokanta bu biçimde. Esnaf biterse Türkiye biter, acil dayanak paketi bir an evvel açıklanmalı” dedi. 

“Akademisyenlerin ödeneklerine dokunulmamalı”

Çakırözer, Açıköğretim Fakültesi bütçesinin YÖK’e aktarılmasıyla üniversitede eğitim veren akademisyenlerin gelirlerindeki azalmaya da dikkat çekerek, “Açıköğretim Fakültesi’nin bütçesi azalınca akademisyenlere verilen ödenek de azaldı. Hocaların gelirlerindeki düşüş de Eskişehir iktisadını etkiledi. Akademisyenlerin döner sermaye gelirlerine de dokunulmamalıdır” dedi. 

Acil dayanak paketi istedi

Çakırözer, Eskişehir’de işletmeler, esnaf ve teşebbüsçüler için davette bulunduğu ‘acil takviye paketinde’ yer alması gereken hususları şöyle sıraladı:

Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin YÖK’e aktarılan 100 milyon liralık bütçesi salgında Eskişehir için harcanmalı. Bu bütçeden ‘Eskişehir Fonu’ kurulmalı. 

Eylül ayı itibariyle vadesi gelen kredi ödemeleri ertelenmeli.

Vergi ödemeleri, SSK primleri ve Bağ-Kur ödemeleri en az bir yıl faizsiz ertelenmeli, borçlar uzun vadede yapılandırılmalı.

Kira, doğalgaz, elektrik üzere ödemelerine devlet takviye sağlamalı. Kira mukavelesi sona eren işyerlerinin kira artışlarına sınırlama getirilmeli.

Stopaj kaldırılmalı.

Akademisyenlerden kesilen döner sermaye gelirleri geri ödenmeli.

“Sadece Tepebaşı bölgesinde 750 apart boş kaldı”

Çakırözer’in görüştüğü esnaf ve işletme sahipleri ise perişan halde olduklarını lisana getirirken, acil dayanak beklediklerini söyledi. 

Güç durumda olduklarını söyleyen Apart esnafı, acil takviye beklediklerini söyleyerek, “Sadece Tepebaşı bölgesinde 750 apart var. Artık öğrenciler gelmeyince hepsi boş kaldı. Salgının başında öğrenciler eşyalarımız kalsın diyordu, ödemelerinin yalnızca bir kısmını almıştık. Lakin artık online eğitim kararı ile öğrencilerin tamamı eşyalarını aldı gitti. Apartlar, yurtlar bomboş. Çalışanlarımızı çıkartmak zorunda kaldık. Faturalarımızı ödeyemiyoruz, kiralarımızı ödeyemiyoruz. Borçlarımız katlanarak, artıyor” dedi. 

“Yıl sonunu getiremeyeceğiz”

Büyükdere bölgesi esnafı ise pandemi sonrasında alınan online eğitim kararının kendilerini zora soktuğunu söyledi. Esnaf, “Pandemide işlerimiz zora girmişti. Hepimiz Eylül ayını bekledik lakin maalesef online eğitim kararı hepimizi etkiledi. İşlerimiz yüzde 60, yüzde 80 azaldı. Evvelce 20 işçi çalıştırdığımız yerde artık işçi sayımız 2’ye, 3’e düştü. Birden fazla işletme eşini, dostunu çalıştırıyor. O da iş olursa. Şayet bu bu türlü devam ederse yıl sonunu getiremeyeceğiz ve kapanacağız” dedi. 

“Kiramı ödeyemiyorum çalışanlarımı çıkardım”

Birebir bölgedeki kırtasiyeci ise, “Bizim işlerimiz daima üniversiteye bağlı. Ancak online eğitim kararı ile öğrenciler gelmedi. İş yapamıyoruz. Kiralarımız, faturalarımız var. Yanımda çalışanları çıkarmak zorunda kaldım. Artık kapatmayı düşünüyoruz” dedi.

T24