Covid-19 pandemisinde yaşadığımız sıhhat sıkıntıları, yakınlarını kaybı, iş ve toplumsal hayattaki yeni düzenlemelerin insanların uyku kalitesi üstüne tesirleri hakkında konuşan Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Hakan Kaynak, ortalama erişkin uyku müddetinin 7-8 saat olduğunu anımsattı. Kaynak, pandemi ile birlikte hayatın öteki alanlarında olduğu üzere uykunun da olumsuz etkilendiğine dikkat çekerek, “Bu periyotta çoğunlukla meskenlere kapanıp, meskenden çalışmak zorunda kaldık. Bu nedenle hareketliliğimizi kaybettik. Güneş ışığı yerine bilgisayar, telefon ve tabletlerin ışığına maruz kaldık” dedi. Kaynak, uyku mühletinin azalması ve kalitesinin bozulmasının ise bağışık sistemini etkileyeceği ve enfeksiyonlara maruz kalma bahtının artacağını belirtti.

Kaynak’ın, Cumhuriyet’ten Sibel Bahçetepe’nin sorularına veridiği karşılıklar şöyle::

– Pandeminin uyku tertipleri üzerine tesiri nasıl oldu? 

Uykularımız, maalesef hayatımızın öteki alanlarında olduğu üzere, salgından çok olumsuz etkilendi. Bu periyotta çoğunlukla meskenlere kapanıp, meskenden çalışmak zorunda kaldık. Bu nedenle hareketliliğimizi kaybettik. Güneş ışığı yerine bilgisayar, telefon ve tabletlerin ışığına maruz kaldık. Hayatımızda var olan aktivitelerin ortadan kalkması ile uyumak için çokça vakte sahip olduk. Sabah güneş ışığı, uyanmamızı ve güne adapte olmamızı sağlar. Akşam da havanın kararması ile birlikte melatonin salgılanmaya başlar, melatonin uyku saatinin geldiğini uyku merkezlerine bildirir ve uykunun başlamasını sağlayan faktörlerden birini oluşturur. Beyaz ışık ise melatoninin salgılanmasını bloke eder ve uyku saati geldi sinyalinin oluşmasını mahzurlar. Bizler de salgın sırasında çoklukla beyaz ışıkla yakın temasta olduğumuz için, akşamları giderek daha geç uyumaya başladık. Geç yatınca geç kalkmaya başladık. Geç uyanıp, güne geç başladığımız günlerde ruh halimiz daha depresif olur ve aktifleşmede zorluk yaşarız. 

– Kaliteli uykudan kastımız nedir? 

Olağan uykusu olan beşerler, 5-10 dakikada uykuya dalarlar, gece uyanmazlar, uyansalar da çabucak tekrar uykuya dalarlar ve sabah dinlenmiş olarak uyanırlar. Şayet bu türlü bir uykunuz varsa uykunuzun kaliteli olduğu söylenebilir. Çok çabuk uykuya dalıyorsanız, bu durum üstünüzde bir uyku baskısının yahut uyku açlığının olduğunu gösterir. Gece sık sık uyanıyor, uyandıktan sonra tekrar uyuyamıyorsanız da bir uyku sıkıntısından bahsedilebilir. Gece uyuduğunuz halde sabah dinlenmiş, uykunuzu almış olarak kalkamıyorsanız da uykunuzda bir sorun olduğunu düşünmek gerekir. Örneğin uyku apnesi olan hastalar, çok kolay uykuya dalarlar, gece uyanmazlar. Lakin sabah yorgun kalkarlar ve gün boyunca hem yorgun hem de uykuya eğilimlidirler.  Ortalama erişkin uyku mühleti 7-8 saattir. Bu mühlet hepimiz için geçerli değildir. Kimilerimiz bu mühletin üstünde 10-12 saat uyku muhtaçlığına sahipken, kimilerimiz için 5-6 saat uyku kafidir. 

– Uykusuzluk ne üzere hastalıklara yer hazırlar?

Kâfi müddet ve kalitede uyku organizma için elzemdir. Uykunun müddetinin azalması ve kalitesinin bozulması sonrasında öncelikle bağışıklık sistemimiz etkilenir ve enfeksiyonlara maruz kalma bahtımız artar. Uykunun kalitesinin bozulması, bilhassa de derin yavaş uyku dediğimiz uyku periyodunun azalması yağ metabolizmasının bozulmasına ve bedende yağlanmanın artmasına sebep olur.

– Uyku sorunu olan bireyler için ilaç tedavisi mi yapılıyor?

Uyku sorunu olan bireylere başka sistemik hastalıkları olan hastalara yaklaşıldığı üzere yaklaşılmalıdır. Uyku bozuklukları başlığı altında tanımlanmış 100’e yakın hastalık vardır. 

T24