Afyonkarahisar’ın Bolvadin ilçesindeki Üçhöyük kurtarma hafriyatında 4 bin yıl öncesine tarihlenen mühür, dokumacılık eserleri ile seramik kalıntılarıyla bölgedeki değerli ticaret merkezi olduğu düşünülen antik kentin birinci duvarlarına ulaşıldı.
İlçe merkezindeki Üçhöyük mevkisindeki hafriyatlar, Kültür ve Turizm Bakanlığı müsaadesiyle Afyonkarahisar Müze Müdürü Mevlüt Üyümez başkanlığında, Selçuk Üniversitesinden Prof. Dr. Özdemir Koçak’ın bilimsel danışmanlığında, geniş iştirakli bilim heyeti ile Bolvadin Kaymakamlığı ve Belediye Başkanlığı dayanağıyla 2 yıldır sürdürülüyor.
Üçhöyük kurtarma hafriyatının bilim heyeti üyesi ve alan sorumlusu Dicle Üniversitesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Dr. İsmail Baytak, AA muhabirine, ikinci dönemine 12 Eylül’de başlanan hafriyatın 20 yıllık bir yüzey araştırmasına dayandığını söyledi.
Bölgenin tarihte “Puruşhanda” diye tanımlandığını lisana getiren Baytak, şöyle konuştu:
“Biz de buranın Üçhöyük ile lokalize edilebileceğini ispatlamaya yönelik bir çalışma içerisindeyiz. Akad İmparatorluğu’nun Sargon devrinden kalma vesikalarında ‘Sargon’un kendi tüccarlarını korumak hedefiyle Puruşhanda kentinin hükümdarıyla mutabakat yaptığı ve bölgeye hareket ettiği’ yazıyor. Tanımlamalar ve evraklar burasını işaret ediyor. Elimizdeki bilgiler şimdiden bunu desteklemektedir. Burası, 3 zirveden ötürü Üçhöyük olarak tanımlanıyor. Yayılım alanı 175 hektardan oluşuyor. Biz burada kolay bir höyükten değil, bir kent ve kent devletinden bahsediyoruz. Üçhöyük’teki mevcut buluntuların yanı sıra hafriyatta yeni bulunacak yazılı evraklar ile mimari ögelerle bunu daha da pekiştireceğiz.”
“Kentin birinci duvarlarına ulaştık”
Baytak, evvelki yılki hafriyatta bulunan, bölgenin Mezopotamya ile ticaretini gösteren Sümerlilerin kullandığı tarzda kireç taşından yapılan bir silindir mühür üzerindeki çalışmaların devam ettiğini vurguladı.
“Bunun olduğu üzere çöktüğünü ve epeyce geniş bir alanı kaplayan 15 metrekare genişlikte 20 santimetrelik bir tabakayı kapladığını tespit ettik. Bu yılki çalışmalarımız da bu tarafta devam edecek. Bunun dışında da bölgeye, Mezopotamya ve Anadolu’nun öbür noktalarından kalay, bakır ve yün geldiğini biliyoruz. Bilhassa de burada dokuma üzerine büyük bir faaliyet var. Yalnızca yüzeydeki küçük bir alanda bile ip eğirmede kullanılan ‘kirman’ denilen onlarca kaliteli küçük buluntular ele geçti. Tekrar, dokuma tezgahlarında kullanılan hilal ve konik biçiminde yükler bulduk. Üçhöyük’ün ‘Aşağı Şehir’ olarak tanımladığımız yerinde büyük bir ticaret ve üretim merkezi bulunuyor. Ayrıyeten, saray materyali olarak bildiğimiz çok kaliteli çanak ve çömlekler çıkıyor.”
Vilayet Kültür ve Turizm Müdürü Mehmet Tanır da Üçhöyük kurtarma hafriyatında değerli datalara ulaşıldığını belirterek, “Bölge, dokuma ve dokumacılık üzerine ön plana çıkıyor. Zira, burada dokumada kullanılan gereçlere ulaştık. Tekrar, M.Ö. 2300’lü yıllara tarihlenen Puruşhanda olabileceğini düşündüğümüz kentin birinci duvarlarına ulaştık. Bu da bizim elimizdeki çok değerli bir bulgu. Ayrıyeten, burası çok değerli bir ticaret merkezi olarak karşımıza çıkıyor.” dedi.
“Ulaştığımız bir ticari mühür”
Bolvadin Kaymakamı Taner Bolat da hafriyat çalışmalarında elde edilen bulgularla Üçhöyük’ün M.Ö 2000’li yıllara tarihlenen Puruşhanda kenti olduğu istikametinde değerlendirilmelerin yapıldığını anlattı.
Afyonkarahisar’ın gizemli bir kent olduğunu söyleyen Bolat, şu değerlendirmede bulundu:
“Kazı takımımız, hava kaideleri müsaade ettiği surece çalışmalarını sürdürecek. İlçe kaymakamlığı ve belediye başkanlığımızca, Üçhöyük’teki kurtarma kazısına bütün teknik takviyemizi verdik. Yeniden, Üçhöyük’te çıkan buluntuların sergilenmesi ve takımın konaklaması için de kent merkezinde bir hafriyat konutu oluşturduk. Biz, burada çıkan bütün materyalleri hafriyat takımımızla tek tek inceliyoruz. Üçhöyük hafriyatında bir katman ortadan kalktığı anda çabucak 4 bin yıl evvelki kimi buluntulara rastlama bahtımız oldu.’
Bilhassa burada bulduğumuz mühür, Anadolu’nun çeşitli yerlerindeki hafriyatlarda bulunan mühürlerden değil. Ulaştığımız bir ticari mühür. Buranın kayıp kent Puruşhanda olduğunu düşündürecek bir ticari mühür. Burada alt katmanlara da indiğimizde bunun sayısının da artacağını kıymetlendiriyoruz. Zira, tarihte Puruşhanda bir ticaret merkezi olarak öne çıkıyor. Yeniden burada bulduğumuz seramik kalıntılarının da bir saraya ilişkin olduğunu varsayım ediyoruz. İnşallah, bu kazımızın sonucunda Afyonkarahisar’da muazzam bir yapı ortaya çıkacak.”
Bolvadin Belediye Lideri Fatih Kayacan ise Üçhöyük’te 2 yıldır devam eden hafriyatları, Türkiye’de yeni bir turizm destinasyonu oluşturacağı için önemsediklerini ve heyecanlı olduklarını söz etti.
T24
