Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan‘ın maske cezasını ödemeyenlerin kamu hizmetlerinden yararlanamayacağı istikametindeki açıklamaları tartışılıyor. Hukukçular yasal temeli olmayan para cezalarını ödemeyenlere ikinci bir ceza verilmesini Anayasa’ya karşıt buluyor.

Erdoğan, “Maske ve yer kontrollerinde uygulanan cezaların kimi kamu kurumlarında yapılacak süreçler öncesi ödenmiş olması mecburi hale getirilecek” demişti. Erdoğan’ın bu açıklamasının akabinde maske cezasını ödemeyen önlemsiz vatandaşların hangi kamu hizmetlerinden yararlanamayacağı merak konusu oldu.

Hali hazırda maske için aşikâr bir ölçü para cezası kesilmiş olması sebebiyle uygulamanın ikili cezalandırma kapmasına gireceğini söz eden İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Adem Sözüer devletin birtakım cezaları tahsil etmek için vatandaşın ödeme alışkanlıklarına nazaran refleksler ortaya koyduğunu belirtiyor.

Sözüer örneğin araba satmak için vergi borcu trafik cezası OGS/HGS geçiş fiyatı cezası olmaması gerektiğini söyleyerek bu sistemin olağan görülebileceğini söz ediyor.

Ikili ceza alanın kamudaki hangi süreçleri yapılmayacak?

Lakin Cumhurbaşkanı’nın tanım ettiği kamu hizmetlerinden faydalanamamanın uygulamada boşluklara sebep olabileceğini aktaran Sözüer, “Ama maske, aralık yasağına uymayıp, idari para cezası kesilen kişi ödemediyse, kamudaki ne üzere bir süreci yapılmayacak? Örneğin nüfustaki süreci mi yapılmayacak? Yoksa tapudaki süreci mi ya da, trafikteki süreci mi?” sorusunu yöneltiyor.

“Bir koyundan iki post çıkmaz”

Birebir kabahat yahut kabahat için tek bir yaptırım uygulanabileceğini tabir eden Sözüer, “İdari para cezasıyla ilgisiz bir alan ve mevzuda vatandaşın kamudaki sürecini yapmamak adeta ikili cezalandırma olur. Atasözümüz de var bu durumu iyi tabir eden: Bir koyundan iki post çıkmaz. Üstelik Kabahatler Kanunu ile kamu alacaklarının tahsili hakkında kanunda devlet alacaklarının nasıl tahsil edileceği düzenlenmiş. Ödememe durumunda devletin cebri tahsilat için haciz yapmak üzere pek çok yetkisi var. Hukuk devleti alacaklarını bu yollarla tahsil etmelidir” tabirini kullandı.

“OHAL duyuru edilmeden bu kısıtlamalar hukuken mümkün değil”

Pandemi periyodunda kesilen cezaların yasal olup olmadığına yönelik de meseleler olduğunu belirten Sözüer alınan önlemlerin gerekli olduğunu fakat önlemlerin türel bir desteği olması gerektiğini de söyledi. Harika hal duyuru edilmeden ülkede yaygın formda sokağa çıkma yasağı konamayacağını ve insanların toplu halde ibadet etmesinin engellenemeyeceğini aktaran Sözüer, “Olağanüstü hal duyuru edilmeden bu üzere önlemlerin hepsi Anayasa ve münasebetiyle hukuka karşıttır. Tüm hukukçular aylardır ‘temel hakları çok ağır biçimde sınırlayan bu önlemlerin alınması, lakin genel sıhhat nedeniyle inanılmaz hal duyuru edilmesiyle mümkündür” diyor.

İçişleri Bakanlığı’nın genelgesi üzere idari süreçlerle bu türlü geniş yasaklar getirilemez. Hıfzısıhha Kanunu yalnızca, hastalık bulaşmış yahut bulaştığına ait somut kuşku olan hallerde, karantina üzere önlemler öngörüyor. Fakat biz Mart ayından beri virüs bulaşmayan milyonlarca beşere sokağa çıkma sınırlaması üzere yasaklar getiriyoruz. Tüm ülkede seyahat, mülkiyet, ibadet, toplantı şov ve yürüyüş hak ve özgürlüklerini kısıtlıyoruz. Bu kısıtlamalar sıhhat nedeniyle harikulâde hal duyuru edilmeden hukuken mümkün değildir” değerlendirmesinde bulundu.

“Anayasa’daki yasallık prensibine açıkça aykırı”

Maske takma zorunluluğunun bile yasal bir desteği olmadığını aktaran Sözüer değerlendirmesini şöyle tamamladı:

“TBMM gece gündüz çalıştı, lakin tüm ikazlara karşın kelam konusu yasak ve yaptırımlarla ilgili açık yasal düzenlemeler yapılmadı maalesef. Artık de esasen yasal temeli olmayan idari para cezalarını ödemeyenlere ikinci bir ceza manasına gelen kamuda süreç yapmama üzere bir yaptırım getirilmesi Anayasa’daki yasallık prensibine açıkça karşıt olur. Maske, aralık, sokağa çıkma sınırlamaları elbette gereklidir ve bunlara uymamak yaptırım gerektirir. Lakin bunun için Anayasa’ya uygun hukuksal temel oluşturulmalı. Tüzel temeli olmayan yasaklar ve yaptırımlarda görüldüğü üzere faal uygulanamıyor.”

T24