Türkiye’de Pazartesi günkü kabine toplantısında alınan kararlar uyarınca tam kapanma periyodu yarın akşam prestijiyle başlıyor. Perşembe akşamı saat 19.00’da başlayacak olan ve 17 Mayıs Pazartesi 05.00’te tamamlanması öngörülen tam kapanma periyodundaki düzenleme ve yasakların detayları da netleşiyor.

BBC Türkçe‘nin Instagram hesabı üzerinden, sizlerden tam kapanma devriyle merak ettiğiniz soruları bize iletmenizi istedik.

Sizlerden gelen soruları, İçişleri Bakanlığı ve başka ilgili kurumların genelge ve açıklamaları, İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun açıklamalarındaki bilgilerden faydalanarak yanıtlamaya çalıştık:

BBC

Alkol satışı yasak mı, alkol satışı olacak mı?

Kapanma devrinde içki satışının yasaklanacağı konusu, NTV’nin Cumhurbaşkanlığı Muhabiri Serkan Kaya’nın toplumsal medya paylaşımlarında ortaya atıldı.

30 Nisan – 17 Mayıs tarihleri arasında

* Alkol satışı tüm günler yasak olacak

* Yapı marketler kapalı olacak

* AVM, kuaför, berber gibi işletmeler kapatılacak

* Uçak, gemi, tren, otobüs bileti almak için seyahat izin belgesi şart olacak

— Serkan Kaya (@serkankaya__) April 27, 2021

Bu paylaşımların üzerinden 24 saatten uzun bir mühlet geçmiş olmasına karşın şimdi resmi bir açıklama yapılmış değil.

İçki satışının yasaklanacağına dair yayımlanmış genelgelerde ve Sıkça Sorulan Sorular metninde rastgele bir söz yer almıyor.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ise dün yaptığı açıklamada, monopol büfelerinin bu periyotta kapalı olacağını söyledi.

Soylu, “Genelge çok açık. İstisnada yer almıyor ve kapalı. Hem burada rastgele bir muafiyet yok hem de bir soru işareti de kelam konusu değil” dedi.

Monopol büfelerinin kapalı olması alkollü içecek satışı üzerinde bir kısıtlama olduğu manasına gelmiyor.

Bununla birlikte, dün toplumsal medyaya yansıyan fotoğraf ve manzaralarda süpermarketlerin alkollü içecek reyonlarının önüne “29 Nisan ile 17 Mayıs tarihleri ortasında satış yapılmayacağını” belirten bilgilendirme afişlerinin asıldığı görüldü.

Bloomberg haber ajansına bahisle ilgili bilgi veren ve İçişleri Bakanlığı’nın düzenlemelerinden haberdar olduğu belirtilen yetkililer, bakkal ve zincir marketlerde 29 Nisan ile 17 Mayıs tarihleri ortasında alkollü içecek satışının yasaklandığını söyledi.

Ayrıyeten kimi esnaf dernekleri de kendilerine alkol satışının yasak olduğuna dair emniyet müdürlükleri tarafından şifahen bilgilendirme yapıldığını söylüyor.

Alkol satışı neden yasak?

Resmi bir yasak olmadığı için münasebetini ve nedenini bilmek de pek mümkün değil.

Lakin iktidara yakın birtakım yorumcular, Aralık ayında yapılan düzenlemeye atıfta bulunuyor.

O periyotta hafta sonları uygulanan sokağa çıkma yasağı kapsamında, birtakım esnaf derneklerinin inhisar büfeleri kapalıyken, zincir mağazalardan alkollü içecek satışının yapılmasının haksız rekabet yarattığı tarafında itirazlarda bulunması üzerine, bu durumu önlemek ismine genel bir satış yasağı getirildiğine dikkat çekiliyor.

Bloomberg’e konuşan yetkililer de tam kapanma devrinde getirilen bu yasağın, hafta sonu sokağa çıkma yasağındaki misal uygulamanın bir devamı olduğunu söz etti.

BBC

Ne yiyeceğiz?

İçişleri Bakanlığı genelgesine nazaran, temel besin, ilaç ve paklık eserlerinin satıldığı yerler muafiyet kapsamında ve belirli saatlerde kapanma devrinde hizmet vermeye devam edecek.

Sokağa çıkma yasağı mühletince “zorunlu gereksinimlerin karşılanması ile hudutlu olmak üzere” gereksinimlerin açık satış noktalarından karşılanması için sokağa çıkılabilecek.

Açık kalmasına müsaade verilen yerler bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar olarak sıralanıyor.

Bu işletmelerin faaliyet saatleri 10.00 ile 17.00 olarak belirlendi. Bu işletmeler tekrar bu saatler ortasında konuta servis yapabilecek.

Ayrıyeten ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve unlu mamul işletmelerinin de yalnızca ekmek satışı yapan kısımlarının açık tutulması öngörülüyor.

Yeme-içme yerleri de paket servis için faaliyet göstermeye devam edecek.

Ramazan ayının sona ereceği 13 Mayıs Perşembe gününe kadar yeme-içme yerlerine 24 saat faaliyet gösterme müsaadesi de tanınıyor. Ramazan ayının akabinde ise faaliyet saatleri 01.00 olarak belirlendi.

‘Markete gidiyorum’ dediğimde sorun çıkar mı, markete otomobille gidebilir miyim?

İçişleri Bakanlığı genelgesinde, market alışverişi yapmak isteyenlerin “araç kullanmamak koşuluyla ikametlerine en yakın” satış noktasına gidebilecekleri belirtiliyor.

Bu durumun tek istisnası engelliler. Engellilerin alışveriş noktalarına araç gitmelerini engelleyen bir durum kelam konusu değil.

Bakan Soylu, dün yaptığı açıklamada, bu hususta sıkı kontrollerin olacağını belirtti.

Soylu, “Markete çıkıyorum, bakkala gidiyorum deyip güzergahın dışında kendine bir özgürlük alanı oluşturmaya çalışıyor… Bu mevzuda yapılmış fedakarlıkları da ortaya konulan kurallar çerçevesinde gözetmeliyiz. Bu da bize düşüyor. Valilerimize ve kolluk ünitelerimize ve arkadaşlarımıza düşüyor” dedi.

Zincir marketler ne vakit açık? Pazar günleri neden kapalı?

Zincir marketler de, açık olan öbür satış noktaları üzere 10.00-17.00 saatleri ortasında faaliyet gösterecek.

Zincir marketler Pazar günleri kapalı olacak. Lakin Pazar günleri bakkal, kasap ve manavlar yeniden birebir saatler içerisinde satış yapabilecek.

Bakan Soylu, zincir marketlerin kapalı olma münasebetini, “Uzun vakitten beri zincir market ve üstün marketler de değerli bir misyon yapıyorlar, arz ortaya koyuyorlar. Onlar da bu kapanma devrinde bir gün müsaade kullanabilecek diye görülebilir” kelamlarıyla açıkladı.

Semt pazarları olacak mı?

Genelge ve açıklamalarda açık olacak yerler ortasında semt pazarları yer almıyor.

Bu nedenle semt pazarlarının da kapanma periyodu boyunca kapalı kalması bekleniyor.

BBC

Yasak sırasında vilayet dışına seyahat müsaade gerekli mi? Kent dışına çıkabilir miyim?

Tam kapanma devrinde şehirlerarası seyahate “zorunlu koşullar” nedeniyle müsaade veriliyor ve seyahat öncesinde edebilmek için müsaade alınması gerekiyor.

Münasebetiyle turistik seyahat, ziyaret ve gezme üzere nedenlerden ötürü kent dışına çıkılmasına müsaade verilmeyecek.

Seyahat müsaadelerinin e-devlet yahut 199 numaralı telefon aranarak alınması öngörülüyor.

Müsaade alma uygulamasının istisnası zarurî bir kamusal vazifenin ifası için görevlendirilmiş kamu vazifelileri. Bu şahısların vazife evrakı ile kurum kimlik kartlarını göstermeleri halinde müsaade alma zorunlulukları ortadan kalkıyor.

Ayrıyeten, birinci derece yakınının cenazesine katılacak olan yahut cenaze süreçlerine refakat edecek olan şahısların de müsaade müracaatlarının sistem tarafından otomatik onaylanması öngörülüyor.

Öbür kente seyahate müsaade verilen nedenler neler?

İçişleri Bakanlığı genelgesinde mecburî hal sayılacak durumlar şöyle sıralanıyor:

• Tedavi olduğu hastaneden taburcu olup asıl ikametine dönmek isteyen, hekim raporu ile sevk olan ve/veya daha evvelden alınmış hekim randevusu/kontrolü olan,
• Kendisi yahut eşinin, hastanede tedavi gören birinci derece yakınına ya da kardeşine refakat edecek olan (en fazla 2 kişi),
• Bulunduğu kente son 5 gün içerisinde gelmiş olmakla birlikte kalacak yeri olmayıp ikamet ettikleri yerleşim yerlerine dönmek isteyen (5 gün içinde geldiğini seyahat bileti, geldiği araç plakası, seyahatini gösteren ayrıca evrak, bilgi ile ibraz edenler),
• ÖSYM tarafından ilan edilmiş merkezi imtihanlara katılacak olan,
• Askerlik hizmetini tamamlayarak yerleşim yerlerine dönmek isteyen,
• Özel yahut kamudan günlü kontrata davet yazısı olan,
• Ceza infaz kurumlarından salıverilen.

Bakan Soylu, denetim olmazsa bu süreçte suiistimaller yaşanabileceğine dikkat çekti ve her kente giriş-çıkışların önemli biçimde denetim altında tutulacağını aktardı.

İkamet adresimize dönmek için bilet aldık, dönebilir miyiz? Tatildeyim ve rezervasyonumun bitişi kapanma devrine denk geliyor, konutuma nasıl döneceğim?

Genelgede yer alan tabirlere nazaran, bulunduğunuz kente son 5 gün içerisinde geldiyseniz ve kalacak yeriniz olmadığından ikamet adresine dönmeniz gerekiyorsa bu durum mecburî hal sayılıyor.

Bu durumunuzu beyan ederek, e-devlet ve 199 üzerinden seyahat müsaadesi çıkartmanız gerekiyor.

Perşembe gününden evvel bilet aldığımda müsaadeye gerek var mı? Yasak bitmeden diğer kente gidip gelebilir miyim?

Yapılan açıklamalar kapsamında, kapanma devri başlamadan evvel yapılacak olan seyahatler üzerinde bir kısıtlama bulunmuyor.

İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular metninde, tam kapanma kararından evvel alınan biletlerle yapılacak seyahatler için müsaade uygulamasının 29 Nisan Perşembe geceyarısı başlayacağı belirtiliyor.

Evimle işyerim farklı kentlerde. İşe nasıl gideceğim?

Konut ve işyeri farklı kentlerde olan ve işyerleri muafiyet kapsamında olan şahıslarına seyahatlerine ise bu vilayetlerin komşu olması halinde müsaade veriliyor.

İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular metninde, bu soruya şu karşılık veriliyor:

Bayramda öbür kente tatil rezervasyonu yapabilir miyim?

Hayır.

Çünkü, 13 Mayıs’ta başlayacak olan Ramazan Bayramı’nın son günü 15 Mayıs Cumartesi ve bu tarihler tam kapanma periyoduna denk geliyor.

İçişleri Bakanlığı genelgesinde, konaklama tesislerinde rezervasyonun olmasının kısıtlamalardan muafiyet sağlamayacağı sözü net bir formda yer alıyor.

Genelgede, “Bu periyotta konaklama tesisleri yalnızca mecburî durumlara bağlı olarak seyahat müsaade evrakı alan şahıslara hizmet verebileceklerdir” deniliyor.

BBC

Yurtdışı seyahatlerle ilgili kısıtlama var mı?

Yurtdışı seyahatlerin tam kapanma periyodu öncesindeki üzere devam etmesi öngörülüyor.

Bir öteki deyişle, tam kapanma periyodunda yurtdışı seyahatlerle ilgili rastgele bir ek kısıtlama ya da düzenleme getirilmiş değil.

Mevcut düzenlemeler yurtiçindeki seyahatleri kapsıyor.

Yurtdışına yapılacak bir seyahat için kent içindeki ulaşım sırasında yapılacak denetimlerde uçak biletinin ibraz edilmesi gerekiyor.

Yurtdışından gelebilir miyim, içeride nasıl seyahat edebilirim?

Yurtdışından gelip aktarmalı iç yanılgı devam edecek yolcuların seyahat müsaade dokümanları almaları gerekmiyor.

İçişleri Bakanlığı’nın Sıkça Sorulan Sorular metninde, yurtdışı ilişkili uçakla seyahat edecek yolcuların yurtiçi aktarma uçuşları ile ikametleri ortasındaki seyahatte yurtdışı uçuş evraklarını göstermeleri halinde müsaade almalarına gerek olmadığını aktardı.

Türkiye çıkışlı ve varışlı seyahat edecek yolcularımızın dikkatine: pic.twitter.com/sI4f76iyzy

— TK HelpDesk (@TK_HelpDesk) April 28, 2021

Türk Hava Yolları mevzuyla ilgili açıklamasında, iç çizgi aktarmalı uçuşlar sırasında yapılacak denetimlerde yurtdışı uçuşlara dair biletlerin ibraz edilebileceğini belirtti.

Yurtdışında oturup kısa periyodik gelenler muaf mı? İkili vatandaşım, kısa vadeli Türkiye seyahatinde kısıtlamalara uymak zorunda mıyım?

İçişleri Bakanlığı genelgesinde, turistik gayeyle kısa periyodik Türkiye’de bulunan yabancıların sokağa çıkma yasağından muaf olduğu belirtiliyor.

Fakat ikamet müsaadesi bulunan, süreksiz müdafaa statüsündekiler yahut memleketler arası muhafaza altında olanlar için sokağa çıkma yasağı geçerli olacak.

Türkiye’ye kısa vadeli seyahat için gelen çift vatandaşların durumuna ait genelge ve resmi açıklamalarda net bir tabir yer almıyor.

BBC

Kamu çalışanları yasak kapsamında mı?

Bakan Soylu, mevzuyla ilgili yaptığı açıklamada, kamu çalışanının meskenden çalışacağını ve yüzde 50’ye kadar kamu çalışanının işyerinden çalışması konusunun yöneticileri tarafından değerlendirileceğini söyledi.

Soylu, konutta çalışan kamu işçisinin de tam kapanma periyodundaki tüm kısıtlama ve yasaklara uymak durumunda olduğunu aktardı.

İşyerine gitmesi gereken kamu işçisi için ise farklı bir düzenleme hazırlığı var.

Soylu, “O da yarın akşam prestijiyle en geç perşembe sabah prestijiyle sizlere ulaştırılacak. Burada bir ‘Görev Bildirim Formu’ olacak. Bu bildirim formunu, kolluk güçlerimiz sorduğu vakit gösterecekler, kartını gösterecekler ve devam edecekler. Bu sorumluluk da oradaki amirlerinin” diye konuştu.

Soylu ayrıyeten, kamuda çalışan ve 10 yaşından küçük çocuğu olan bayanlara idari müsaade verilmesi uygulamasının devam edeceğini vurguladı.

Hangi işletmeler açık? Kırtasiye, hastane, diş kliniği, bankalar açık mı?

Bakan Soylu, genelgede yer alan istisnalar haricinde tüm işyerlerinin kapalı olacağını aktardı.

Genelgede açık olan işyerleri bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar olarak sıralanıyor.

Ayrıyeten, kamu ve özel sıhhat kurum ve kuruluşları, eczaneler, veteriner klinikleri ve hayvan hastaneleri de açık olacak başka yerler ortasında sıralanıyor.

Hem buralarda çalışanlar hem de “zorunlu sıhhat randevusu” olanlar bu randevuya gidip geldikleri mühlet boyunca sokağa çıkma kısıtlamasından muaf tutulacak.

Bankaların da hudutlu sayıda şube işçiyle hizmet vermesi öngörülüyor. Bankaların açık olacağı saatler 10.00-16.00 ortası.

Bu istisnalar dışında kalan işletmeler ise kapalı olacak.

• Tam kapanma: Sokağa çıkma yasağından kimler muaf, istisnalar neler?
• Tam kapanma devrinde ‘ekonomik destek’ tartışması: Muhalefet ne öneriyor, iktidar ne planlıyor?
• Tam kapanmanın psikoloji üzerindeki tesiri: ‘Ekonomik belirsizlik çaresizlik hissi doğuruyor’
• Tam kapanma: 29 Nisan akşamından 17 Mayıs’a kadar kesintisiz sokağa çıkma kısıtlaması

Mermer ocakları, ağır sanayi ve dokumacılık atölyeleri açık mı? Çiftçiler ne yapacak?

Genelgede açık olacak yerler ortasında “üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması emeliyle muafiyet kapsamında bulunan iş yerleri” de tanımlanıyor.

Bunlar dışındaki tüm ticari işletme, işyeri ve ofislerin kapalı olması ve uzaktan çalışma sistemine geçmesi öngörülüyor.

Mevsimlik tarım emekçileri, hayvancılık ve arıcılık faaliyetlerinde bulunanların “salgınla uğraş şartlarına uygun hareket edebilmesi için” Tarım Bakanlığı’nın uyumunda gerekli önlemlerin alınacağı da belirtiliyor.

Çiftçiler ise muafiyet kapsamında bulunuyor. Sokağa çıkma yasağından muaf şahıslar listesinin sekiz ve dokuzuncu sıralarında “Bitkisel ve hayvansal eserlerin üretimi, sulanması, işlenmesi, ilaçlanması, hasadı, pazarlanması ve nakliyesinde çalışanlar ve ziraî üretime ait zirai ilaç, tohum, fide, gübre vb. eserlerin satışı yapılan iş yerleri ve buralarda çalışanlar” sözleri yer alıyor.

Cuma namazına gidenlere yasak var mı? Mescitler açık olacak mı?

Tam kapanma devrinde mescitlerin açık olacağı, namazların da toplu bir formda kılınacağı açıklandı.

Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş, Diyanet TV’de yaptığı açıklamada, tam kapanma periyodunda mescitlerde cemaatle birlikte kılınacağını söyledi.

Erbaş, “Camilerimiz açık. Teravih namazı hariç cuma ve vakit namazlarımız kılınacak. Şu bir yıldır tekraren sokağa çıkma kısıtlamaları yaşadık. Artık 17 gün sürecek bir tam kapanma yaşıyoruz. Ne olur çok titiz davranalım, dikkat edelim. Araya, önlemlere, maskeye, paklığa ve başka önlemlere riayet edelim” dedi.

BBC

YÖK imtihanlarıyla ilgili açıklama var mı?

Yükseköğretim Şurası’ndan (YÖK) imtihanlarla ilgili rastgele bir açıklama yapılmış değil.

Lakin öbür yetkili kurumlardan kendi vazife kapsamına giren imtihanlarla ilgili açıklamalar yapıldı.

Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB), okullarda 3 Mayıs sonrasında yapılması planlaan periyot imtihanlarının 17 Mayıs sonrasına ertelendiğini açıkladı.

MEB ayrıyeten, açık öğretim okullarında tam kapanma nedeniyle birinci kayıt ve kayıt yenileme süreçlerine orta verileceğini ve bu süreçlerin 17 Mayıs’ta tekrar başlayarak 11 Haziran’a kadar yapılacağını aktardı.

Ayrıyeten, üçüncü periyot imtihanlarının da 3-7 Temmuz ortasında yapılacağını bildirdi.

2 Mayıs’ta ALES var mı? ALES ertelendi mi?

Akademik İşçi ve Lisansüstü Eğitimi Giriş İmtihanı (ALES) için rastgele bir erteleme öngörülmüyor.

İmtihanın daha evvelden planlandığı üzere 2 Mayıs tarihinde yapılacağı açıklandı.

Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi’nden (ÖSYM) yapılan açıklamada, ALES’e girecek şahısların ve yanlarındaki refaketçinin, imtihana giriş evraklarını göstererek, imtihan günü sokağa çıkma yasağından muaf olacakları belirtildi.

BBC

Duruşmalar ve yargıdaki süreçlerle ilgili açıklama var mı? Duruşmalar motamot devam mı edecek?

Yargıçlar ve Savcılar Şurası (HSK) Genel Heyeti’nin tam kapanma devrinde acil işler dışındaki duruşmalar ile müzakere ve keşiflerin ertelenmesi tarafında tavsiye kararı aldığı bildirildi.

Anadolu Ajansı’nda yer alan habere nazaran, tutuklu ve acil işler, dava zamanaşımı yakın olan soruşturma ve kovuşturma belgeleri, yürütmenin durdurulması süreçleri ile çabuk sayılacak öbür iş ve süreçler haricindeki birinci derece isimli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge yönetim mahkemelerinin yargı yerlerinde icra edeceği duruşma, müzakere ve keşiflerin tam kapanma periyodunun sonuna kadar ertelenmesi öngörülüyor.

Birebir haberde, Ceza Muhakemesi Kanunu’na nazaran, tutukluluk değerlendirmesinin mecburî olduğu durumlarda, tutuklu ve müdafilerin Ses ve Manzara Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden dinleneceği aktarıldı.

Stajyer avukatlar muafiyet listesinde mi?

Sokağa çıkma yasağından muaf olan şahıslar listesinde stajyer avukatlarla ilgili direkt bir kıymetlendirme yer almıyor.

Lakin, yargı sürecinde misyon alan şahıslarla ilgili kimi muafiyetler tanımlanıyor.

Buna nazaran, “zorunlu müdafi/vekil, duruşma, tabir üzere yargısal vazifelerin icrasıyla hudutlu kalmak kaydıyla avukatlar ve dava ve icra takiplerine ait yapılacak mecburî iş ve süreçler için adliyelere gitmesi gereken taraf yahut vekilleri (avukat) ile mezat salonlarına gidecek ilgililerin” sokağa çıkma yasağından muaf olduğu belirtiliyor.

T24