Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) fiili başkanı Abu Dabi Veliaht Prensi Pir Muhammed bin Zayed el Nahyan (MBZ), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile resmi temaslarda bulunmak üzere bugün Ankara’da olacak.

Yakın vakte kadar milletlerarası arenada ve birçok bölgesel meselede birbirlerini “düşmanca” davranmakla suçlayacak kadar bağlantıları bozuk olan Türkiye ve BAE, son aylarda ivme kazanan olağanlaşma eforlarını somutlaştırdılar.

Türkiye ile BAE ortasındaki olağanlaşma uğraşları 2020 sonundan bu yana devam eden bir süreç. Birçok gözlemciye nazaran, bu sürecin başlangıç noktası Amerikan seçimlerini Demokrat aday Joe Biden’ın kazanması ve Washington’un yine etkin bir dış siyasete yönelmesi.

Ortalarında Türkiye, BAE, Katar, Suudi Arabistan, İsrail ve Mısır üzere birçok ülke Biden’ın işbaşına gelmesinin akabinde dış siyasetlerinde değerli değişimlere gitmeyi tercih ettiler.

Bu bağlamda BAE ve Suudi Arabistan’ın, Türkiye’nin en kıymetli bölgesel müttefiklerinden Katar’a 2017’den beri uyguladıkları ambargoyu sonlandırmaları bu ülkelerin Ankara ile olan sancılı alakalarının de tamir edilmesi için fırsat yarattı. Ankara da benzeri bir fikirle 2021 başından itibaren BAE, Mısır ve İsrail ile münasebetlerini restore etmek için gayretlerini sürdürüyor.

Bu 3 ülke ortasında şaşırtan olarak en süratli ve somut ilerleme BAE ile yaşandı. Ağustos ayında kardeşi Ulusal Güvenlik Danışmanı Pir Tahnoun bin Zayed el Nahyan’ı Ankara’ya Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmeye gönderen MBZ, bugün şahsen kendisi gelerek Türkiye’de resmi temaslarda bulunacak.

• Erdoğan, BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı’yla görüştü, ‘Türkiye’de çok önemli yatırım gayeleri, planları var’ dedi

Ankara ve Abu Dabi’den yapılan kısa açıklamalarda Erdoğan-MBZ görüşmesinde “ikili bağların tüm boyutlarıyla gözden geçirileceği, işbirliğinin geliştirilmesi için atılabilecek adımların ele alınacağı” açıklandı. Tarafların şimdiki bölgesel ve milletlerarası problemler hakkında fikir alışverişinde bulunulacakları da kaydedildi.

Ağustos ayında temaslarda Türkiye-BAE alakalarının olağanlaşması sürecinde ekonomik bağlara öncelik verilmesi kararlaştırılmış ve bu resmi açıklamalara yansımıştı. MBZ’nin ziyaretinden bir gün evvel tarafların karşılıklı yatırım ve ticaretin artırılmasını hedefleyen karma ekonomik komite mutabakatına varmaları dikkat çekti.

Şiddetli bir süreçten geçen Türk iktisadı için bilhassa Körfez’den gelecek sıcak para ve yatırıma ehemmiyet veren Ankara’nın, Abu Dabi ile bu mevzularda bir uzlaşma arayacağı öngörülüyor.

• Türkiye ve BAE yeni bir sayfa mı açıyor?
• Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye’nin Orta Doğu’daki en büyük rakibine mi dönüşüyor?

BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Pir Tahnoun Bin Zayed el Nahyan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ziyaret etmişti

2013-2021 ortası sancılı periyot

İki ülke ortasındaki bu süratli olağanlaşma sürecini kıymetli ve farklı kılan öge, Türkiye ve BAE’nin 2013’ten bu yana ilgilerinde hiç görülmedik seviyede tansiyonun yaşanmış olması ve tarafların birbirlerini en ağır formda suçlamış olmaları.

İki ülke ortasındaki ilgileri koparan süreç, Mısır’da Temmuz 2013’te yaşanan askeri darbe sonucunda ülkenin seçimle işbaşına gelmiş olan Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin iktidardan uzaklaştırılması oldu. Arap Baharı’nın en ağır hissedildiği Mısır’da Müslüman Kardeşler üyesi Mursi’nin iktidara gelmesi, demokratik taleplerin kendilerini de vuracağından kaygılanan Suudi Arabistan ve BAE’nin harekete geçmesine ve kabinede Savunma Bakanı olarak yer alan Abdülfettah es-Sisi’nin darbesine dayanak vermeye itti.

• Mısır’la müzakerelerde Ankara’nın yol haritası ne?
• Türkiye ve Mısır Doğu Akdeniz’de muahedeye ne kadar yakın, alakalar 8 yıl sonra normalleşebilir mi?

O devirde başbakan koltuğunda oturan Recep Tayyip Erdoğan, Mısır darbesine en sert ve kesintisiz reaksiyon veren başkan olurken, Sisi’nin yanı sıra ona takviye veren Körfez ülkeleri ve darbeye sessiz kalan Batı’yı gayesine koymuştu.

İki ülke ortasındaki fırtınalı devir, argümanlı ve son derece dinamik bir dış politikayı savunan Prens Muhammed’in Veliaht Prens olarak vazifeye başlamasının akabinde daha da sertleşti. İran’ın yayılan tesiri ve Müslüman Kardeşler’e olan aksiliğiyle bilinen MBZ, BAE’nin bölgesel sıkıntılarda askeri ve siyasi olarak tesirini artırdı ve Yemen, Somali, Libya, Suriye ve Doğu Akdeniz’de değerli roller oynamaya başladı. Bu süreç, Türkiye ve BAE’nin yalnızca ikili alanda değil bölgesel çatışma alanlarında da karşı karşıya gelmesine neden oldu.

Türkiye, BAE’yi 2016 darbesinde rol oynamakla suçladı

Türkiye ile BAE ortasında 2016 yılında karşılıklı ziyaretlerle bir diyalog kapısı açıldı fakat Temmuz 2016 darbe teşebbüsünde Abu Dabi’nin rol oynadığı ve darbecileri desteklediğine ait argümanlar bağlantıların yine soğumasına neden oldu.

Türk medyasında BAE ve MBZ hakkında son derece ağır suçlamalar yer alırken, BAE’nin de birtakım Türk muhalif medya organlarını desteklediği sav edildi. Ankara’da BAE liderliğinin Türkiye’ye karşı karalama kampanyası yürüttüğü de sıklıkla lisana getirildi.

BAE’nin darbe teşebbüsündeki rolü ile ilgili en somut teşebbüs 2020 Ağustos’unda yapıldı. MBZ’nin önde gelen danışmanlarından Muhammed Dahlan hakkında 15 Temmuz darbe teşebbüsünü finanse etmek, anayasal sistemi zorla değiştirmeye teşebbüs etmek üzere çok önemli suçlamalardan ötürü Milletlerarası Polis Teşkilatı’ndan (Interpol) “kırmızı bülten” talebinde bulunuldu.

Bu periyotta bölgesel çatışma alanlarındaki aykırılık da zirve noktasına çıktı. Bu süreçte bilhassa Libya’da ters kümeleri destekleyen Türkiye ve BAE, vakit zaman askeri olarak da karşı karşıya geldiler. Türk birliklerinin denetimindeki Vatiyye Hava Üssü’ne 2020’de düzenlenen hava saldırısının BAE tarafından organize edilerek uygulandığı Türk basınında sıkça yer almıştı. Ankara’daki resmi kaynaklar, atakla ilgili açıkça konuşmamakla birlikte BAE’yi işaret etmişlerdi.

BAE’nin bu süreçte Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile bağlantılarını geliştirmesi ve bölgesel güçlerle birlikte askeri tatbikatlar gerçekleştirmesi Ankara’da rahatsızlık yaratan bir öbür öge olmuştu.

• Sedat Peker kimdir?
• Sedat Peker: YouTube’da eski müttefiklerine savaş açan organize kabahat örgütü başkanı
• Economist, Sedat Peker’in görüntülerini haberleştirdi: ‘Hem Erdoğan’ın imajı hem de Türkiye’nin iktisadı darbe alıyor’

Sedat Peker BAE yetkililerince uyarıldığını ve bu nedenle görüntülerine orta vereceğini açıkladı.

Olağanlaşmanın perde gerisi

Türkiye ile BAE ortasında yaşanan bu süratli olağanlaşma sürecinin arkasında, tarafların birbirlerine verdikleri zararın giderek arttığını görmeleri ve yeni oluşan bölgesel ve memleketler arası şartlara nazaran konum alma ihtiyacı yattığı bedellendiriliyor.

BAE’nin ekonomik gücü Körfez ile birlikte değerlendirildiğinde Türkiye açısından artık daha fazla gözden çıkarılamayacak bir öge olarak görülürken, Abu Dabi de Trump sonrası devirde İran’ın yine milletlerarası topluma kabul edilmesi, nükleer müzakerelere dönme sinyalinin gelmesi ile bölgede Türkiye kartını oynama isteğine sahip görülüyor.

Bunlara ek olarak, Libya’da durumun nispi olarak sakinleşmesi, BAE ile Türkiye’nin daha fazla ön planda oyun bozucu olarak görünmek istememeleri de durumu olumluya çeviren bir gelişme olarak bedellendiriliyor.

Bu sürecin dikkat çeken bir diğer gelişmesi ise cürüm örgütü başkanı Sedat Peker’in BAE’de barınması ve YouTube üzerinden yayımladığı ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’yu gaye alan görüntülerle gündeme gelmesi oldu.

En son görüntüsünü 6 Haziran’da yayımlayan Peker, 20 Haziran’da yaptığı bir açıklamayla “yüksek güvenlik riski nedeniyle” BAE yetkililerince uyarıldığını ve bu nedenle görüntülerine orta vereceğini duyurmuştu. Bu süreçte, Türkiye ve BAE istihbaratlarının görüşme halinde oldukları Türk basınında sav edilmiş ve iki ülke ilgilerinin normalleşmesinde, Peker’in kısıtlanmasının pazarlık noktalarından biri olduğu öne sürülmüştü. O tarihten sonra Peker’in vakit zaman Twitter iletileri dışında bir yayında bulunmaması dikkat çekti.

T24