Covid-19’a karşı alınan tedbirler dünya genelinde hareket özgürlüğünü kısıtlarken ülkeler ortasındaki seyahat kurallarını da katılaştırdı. Aşılamanın artışıyla katı seyahat kuralları esnetiliyor lakin virüsün yeni varyantları turizm için kaygı kaynağı olmayı da sürdürüyor.

Bu çerçevede dünyada pek çok ülke Covid-19 kısıtlamalarının gerek ülke içinde gerekse yurtdışı seyahatlerde daha süratli aşılabilmesi için çeşitli aşı karneleri ya da sertifikalar uygulamaya koydu.

Avrupa Birliği, hudutları içinde kısıtlamasız seyahatlerin tekrar başlamasını mümkün kılmak için 1 Temmuz’dan itibaren “Dijital Covid Sertifikası” uygulamasını yürürlüğe soktu.  Memleketler arası Hava Nakliyeciliği Birliği IATA da havayolları için “Travel Pass” uygulamasını geliştirdi.

Pandemi nedeniyle genel olarak bütün ülkeler giriş çıkışlarda üç kriter ile kısıtlamaları koymakta ya da esnetmekte: Ülkeye turistik seyahat yasağı; PCR testi ve/veya karantina mecburiliği.

Pekala Türkiye için durum ne? İş yahut özel hedefle yurtdışına çıkmak isteyen Türkiye vatandaşlarının neler yapması, hangi ülkeler için ne üzere kurallara uyması gerekiyor?

Sinovac’ın AB’de tanınması yakında olur mu?

Türkiye’de aşı olduktan sonra vatandaşlar HES ya da E-Nabız üzere uygulamalarla kendilerine aşı kartı oluşturabiliyor ve HES üstünden pasaportlarını da bu karta ekleyerek yurtdışına çıkma durumunda kullanabiliyor.

Birinci başta sağlıkçılar ve 65 yaş üstü vatandaşlardan başlamak üzere yüklü olarak kullanılan Çin’in Sinovac şirketinin CoronaVac aşısı şimdi AB ülkeleri tarafından onaylanmış değil. AB tarafından tanınan koronavirüs aşıları; Pfizer/BioNTech, Oxford/AstraZeneca, Moderna ve Johnson & Johnson aşıları.

Türkiye son periyotta giderek artan bir formda AB tarafından da onaylı olan Pfizer/BioNTech aşısını kullanıyor. Lakin birinci iki dozu Sinovac olmak durumunda kalanların tek doz BioNTech olduktan sonra AB’ye girip giremeyeceği hala tam netlik kazanmış değil.

AB ülkeleri de birbirlerinden farklı uygulamalar getirmiş durumda. Mesela İspanya üzere birtakım üye ülkeler Dünya Sıhhat Örgütü tarafından onaylanan Sinovac aşısını yaptıran yolcuların da ülkeye girişine müsaade veriyor.

Almanya’ya ise AB üyesi olmayan Türkiye üzere ülkelerden turistik seyahatler 25 Haziran’dan bu yana mümkün. Fakat uygulama yalnızca iki doz aşı olmuş olanları kapsıyor. Aşının ise Avrupa İlaç Ajansı’nın müsaade verdiği dört aşıdan (Pfizer/BioNTech, Oxford/AstraZeneca, Moderna ve Johnson & Johnson) biri olması ve ikinci dozun üzerinden 14 gün geçmiş olması gerekiyor.

Bu ortada Avrupa Sıhhat Ajansı’nın (EMA) Sinovac’a ait mayıs başında başlattığı kıymetlendirme süreci de hala sürüyor.

Sinovac aşısının Türkiye’deki Faz-3 sonuçlarının dünyanın önde gelen hakemli bilimsel tıp mecmualarından The Lancet’te geçen gün yayımlanmasının kıymetlendirme sürecini hızlandırabileceğine dikkat çekiliyor. Bu çalışma, aşıya dair yapılan dünyadaki birinci yayın olması açısından değer taşıyor.

DW Türkçe’ye konuşan Hacettepe Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Murat Akova, yayının değerine işaret ederek, “Şimdiye kadar BioNTech ve öteki aşılarla ilgili yayımlanmış pek çok makale var, fakat Sinovac için yayın yoktu ve ülkeler onayları bu yayınlara nazaran veriyor. Artık gördük ki Sinovac aşısı da en azından Johnson aşısı kadar tesirli. Bu türlü olunca EMA yakında onay verebilir” öngörüsünü paylaşıyor.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Genel Sekreteri Vedat Bulut da DW’ye yaptığı değerlendirmede, Dünya Tabipler Birliği’nin de dikkat çektiği üzere ülkelere girişte aşı ayrımının yapılmasının bir insan hakları ihlali olduğunu söylüyor.

Aşı sertifikaları için ikili mutabakatlar

Bir yandan Sinovac aşısının AB’deki onay sürecinin tamamlanması beklenirken, öbür yandan çeşitli ülkelerle ikili mutabakatlar yapılarak aşı dokümanlarının karşılıklı tanınmasına çalışılıyor.

Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, son yaptığı açıklamada Dışişleri Bakanlığı’nın tüm ülkelerle görüşerek bu cins mutabakatları imzaladığını hatırlatarak, “Buna nazaran ülkemizde hangi aşıyı yaptırmış olursanız olun muahede imzalanan ülkelerde aşı sertifikalarımız karşılıklı olarak tanınıyor. Aşı tipinden bağımsız olarak sertifikalar karşılıklı olarak tanınmaktadır. Bu hususta aşı tipi, sertifika açısından bir tercih sebebi değildir” demişti.

DW Türkçe’nin diplomatik kaynaklardan edindiği bilgiye nazaran, 10 Temmuz prestiji ile Macaristan, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan, Moldova, Ukrayna, Arnavutluk, Filistin, Gürcistan ile aşı sertifikaları karşılıklı olarak tanınmış durumda.

Yani Türkiye’den bu ülkelere gidecek olanların aşıları ne olursa olsun girişlerinde rastgele bir mahzur bulunmuyor.

Dışişleri Bakanlığı diğer ülkelerle ve birebir vakitte AB ile de görüşmelere devam ediyor.

Diplomatik kaynaklar, ikili mutabakatların yanı sıra, birtakım ülkelerin aldıkları tek taraflı kararlarla Türkiye vatandaşlarının aşı sertifikasıyla turistik seyahatlerine müsaade vermeye başladığını tabir ederek; Almanya, Fransa, Hollanda, İspanya ve İsviçre’nin bu ülkeler ortasında olduğunu belirtiyor.

Delta varyantı kıymetli bir değişken mi?

Türkiye’de günlük hadise sayıları bir müddettir 5 bin dolaylarında seyrederken, virüsün Delta varyantının dünyada giderek baskın hale gelmesi ülkelere girişteki bir diğer kaygı kaynağı.

Sıhhat Bakanı Koca’nın verdiği sayılara nazaran Delta şu anda Türkiye’de baskın durumda değil. Lakin dünyadaki pek çok ülkede süratle artıyor ve bulaşıcılığı orjinal virüsten daha fazla olarak biliniyor.

Halk Sıhhati Uzmanı Cavit Işık Yavuz, bu varyantın ülkelere giriş çıkışlarda işleri değiştirebileceğini söyleyerek, Delta’nın bir ülkedeki yaygınlık oranının kriter olarak gündeme gelebileceğine dikkat çekiyor. Yavuz, şu anda Avrupa’da baskın haldeki Delta’nın Latin Amerika’yı da tesiri altına alması durumunda global olarak baskın hale gelen birinci varyant olabileceğini belirterek, salgının seyrini bundan sonra bu varyantın belirleyeceğini kaydediyor.

Delta varyantının baskın hale gelmesi durumunda ülkelerin yaz aylarının bitişiyle hudutlarını yine kapatıp kapatmayacağı ise merak konusu.

Her ülke hadise sayılarının artış ve inişine nazaran giriş-çıkış kurallarını daima güncelliyor. Bu nedenle Türkiye’den yurtdışına çıkmadan evvel Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün daima yenilenen sayfasına bakmakta fayda var.

T24