Dünya Doğayı Muhafaza Vakfı’nın (WWF) yeni raporuna nazaran Akdeniz, dünyadaki en süratli ısınan ve en tuzlu deniz haline geldi. Raporda, artan sıcaklıkların, ağır insan tesirine maruz kalmış deniz kaynaklarını tükenme noktasına getirerek, havza genelinde gözle görülür vahim sonuçlar doğurduğu kaydedildi. Ekosistemlerin büsbütün değiştiği ve bölge halkının geçim kaynaklarının yok olduğu belirtildi.

WWF, geçen hafta ‘İklim Değişikliğinin Akdeniz’e Etkileri’ başlıklı yeni rapor hazırladı. Raporda, iklim değişikliğinin tesiriyle sıcaklıkların, Akdeniz’de küresel ortalamadan yüzde 20 daha süratli arttığı ve Akdeniz’in gezegenin en süratli ısınan, en tuzlu denizi haline geldiğine değinildi. Raporda, iklim değişikliğinin insan çeşidini tehdit eden en büyük tehlike haline geldiği kaydedildi.

“Deniz düzeyi 1 metre yükselecek”

Sıcaklık artışının ilerleyen yıllarda da devam edeceği vurgulanan raporda, 2100’e gelindiğinde deniz düzeyinin 1 metreden fazla yükseleceği ve bölge nüfusunun 3’te 1’inin bu durumdan etkileneceğinin iddia edildiği belirtildi. Çalışmada ayrıyeten sera gazı emisyonlarının tesirlerini azaltmak ve ısınan deniz gerçeğine ahenk sağlamak için hemen alınması gereken kapsayıcı tedbirlere yer verildi.

Bine yakın yabancı cins göç etti

Akdeniz’in ısınmasına bağlı olarak bugün neredeyse 1000’e yakın yabancı tıbbın göç ederek, lokal tiplerin yerini aldığı belirtildi. Rapora nazaran, giderek şiddetlenen çok hava olayları, kırılgan deniz çayırlarını ve mercan topluluklarını tahrip ediyor, kentler ve kıyı şeridi için tehdit oluşturuyor.

İklim değişikliğinin, Akdeniz’in en kıymetli deniz ekosistemlerinden kimileri üzerindeki geri döndürülemez tesirlerini ortaya koyan raporda, bu durumun balıkçılık ve turizm üzere bölümleri ve deniz eserleriyle ilgili tüketim alışkanlıklarını da değiştirdiği kaydedildi.

İklim değişikliğinin deniz biyoçeşitliliği üzerindeki 6 ana tesirinin vurgulandığı raporda, kıymetli balık cinsleri ve habitatlarda ortaya çıkan, lokal geçim kaynaklarını etkileyen değişimin boyutları anlatılıyor. Rapor ile WWF, çok avlanma, kirlilik, kıyılarda yapılaşma ve deniz nakliyeciliği üzere Akdeniz’in ekolojik gücünü değerli ölçüde azaltan insan baskısı ile iklim değişikliğinin tesirleri ortasındaki tehlikeli alakaya dikkat çekiyor.

“İklim değişikliği bugünün gerçeği”

WWF-Türkiye Genel Müdürü Aslı Pasinli, Akdeniz’in artık eskisi üzere olmadığını, giderek daha da tropikalleştiğini söyledi. Pasinli, “İklim değişikliği berbat bir gelecek senaryosu ya da geleceğin sorunu değil. Bilakis bilim insanları, balıkçılar, yetiştiriciler, dalgıçlar, kıyı toplulukları ve bölgeyi ziyaret eden turistlerin yaşamakta olduğu bugünün gerçeği. Ekonomilerimiz, geçim kaynaklarımız ve Akdeniz’in sağladığı yararları olumsuz etkileyebilecek büyük bir riskle karşı karşıyayız. Mevcut eğilimi aksine çevirmek istiyorsak insan baskısını azaltmalı, denizin ısınmaya karşı direncini artırmalıyız” diye konuştu.

“İstilacı tiplerin yoğunluğu artıyor”

Sağlıklı ekosistemler ve yaşayan biyoçeşitliliğin, iklim değişikliğinin tesirlerine karşı en güçlü doğal savunma araçları olduğunu anlatan Pasinli, “Akdeniz havzasının tamamında habitatlar değişiyor, balık popülasyonu azalıyor. Mahallî yumuşakçalar İsrail sularında neredeyse yüzde 90 azaldı. Akdeniz sularının Kızıldeniz kökenli cinslerin kolonileşmesine elverişliliği nedeniyle Akdeniz ve Ege kıyılarımızda aslan balığı, balon balığı ve sokar olmak üzere üç istilacı çeşit, bilhassa Doğu Akdeniz sularımızda son yıllarda artan yoğunlukta yayılım gösteriyor. ‘Kaş-Kekova Özel Etraf Muhafaza Bölgesi’ deniz alanında nizamlı gözlemlenen sokar balığı, son yıllarda lokal balıkçılar tarafından yakalanan avın yüzde 80’ini oluşturmaya başladı” dedi.

“Denizin tabanı dönüşüyor”

Artan sıcaklıklar ve fırtınaların deniz tabanını de dönüştürdüğünü söyleyen Pasinli, “Endemik Posidonia deniz çayırları, gorgon mercanları ve Akdeniz’in en büyük çift kabuklusu Pinna nobilis tüm bölgede azaldı, birtakım bölgelerde büsbütün yok oldu. Bu tiplerin kaybolması, doğal ömür ortamı sundukları birçok çeşidin yanı sıra doğal karbon yutağı olarak iklimin geleceği ve dalış turizmi açısından taşıdıkları değer nedeniyle bölge iktisadı için son derece olumsuz tesirler yaratacaktır” diye konuştu.

Akdeniz ülkelerinin önderlerine davet

Bu olayların, iklim ve denizler ortasındaki güçlü ilişkiyi ortaya koyduğunu belirten Pasinli, “Kalan popülasyonlar üzerindeki baskıyı azaltmak, biyoçeşitliliği ve balık stoklarını eski haline getirmek ve Akdeniz’i dış tesirlere karşı daha dirençli kılmak için daha iyi yönetilen daha geniş deniz müdafaa alanlarına duyulan gereksinimi açıkça ortaya koymaktadır. WWF, dünya ve Akdeniz ülkelerinin önderlerini bu yıl biyoçeşitlilik ve iklim alanında daha güçlü adımlar atmaya ve daha iyi mali sistemler geliştirmeye davet etmektedir” dedi.

“2030’a kadar Akdeniz’in yüzde 30’u faal korunmalı”

Öte yandan WWF raporunda, 2030’a kadar Akdeniz’in en az yüzde 30’unun faal korunması davetinde bulunuldu. Akdeniz’in değerli bölgelerinde müdafaanın artırılarak, deniz habitatlarının toparlanabileceği, bu sayede değerli balık stoklarının tekrar canlanabileceği ve iklim değişikliğinin tesirleriyle en iyi biçimde baş edebileceğini doğrulayan güçlü bilimsel ispatlar olduğu açıklandı. 

İklim değişikliğinin 6 ana tesiri

İklim değişikliğinin Akdeniz’de tespit edilen 6 ana tesiri ise şöyle sıralandı:

“Denizin tropikalleşmesi ve artan sıcaklıklar lokal çeşitleri yok ediyor. Balık göçleri tüm bölgede tesirini gösteriyor. 126’sı balık tipi olmak üzere yaklaşık 1000 yeni istilacı cins Akdeniz’e giriş yaptı ve kimi bölgelerde mahallî cinslerin popülasyonlarında yüzde 40’a varan azalmaya neden oldu. Havza içinde de balık cinsleri güneydeki Afrika kıyılarından, ısınan kuzey sularına yanlışsız hareket ediyor. Denizanalarının sayısındaki artış, çok avlanma baskısıyla doğal avcıların birçoklarının yok olduğu havza genelinde besin zincirlerini olumsuz etkiliyor. Posidonia çayırları ısınan sular ve yükselen deniz düzeyi tehdidiyle karşı karşıya. Bu durum biyoçeşitliliği ve mavi karbonu da son derece olumsuz etkiliyor. Posidonia çayırları Akdeniz ülkelerinin neden olduğu karbondioksit emisyonlarının yüzde 11 ile yüzde 42’sini depoluyor. Gorgonların yüzde 30’u, 2018’de İtalya’da meydana gelen tek bir fırtınada yok oldu. Akdeniz ekosistemlerinde bugüne kadar kıymetli fonksiyonlar üstlenen görkemli mercan cinsleri çok hava olayları nedeniyle yok oluyor. Pinna nobilis tipi midye popülasyonlarının yüzde 80 ile yüzde 100’ü kısa müddet evvel İspanya, İtalya ve Akdeniz’in öteki bölgelerinde görülen toplu vefatlar sonucu yok oldu. Bu ölümlere sebep olan patojenin yayılmasına ısınmanın ve tuzluluk düzeyindeki artışın neden olduğu düşünülüyor.” (DHA)

T24