Memleketler arası danışmanlık şirketi Kearney’in Direkt Yabancı Sermaye Yatırımı İtimat Endeksi’ne nazaran 2020’de yabancı sermaye yatırımını en çok etkileyen faktör, yüzde 17 ile vergi avantajları oldu. İkinci sırada teknoloji ve inovasyon kapasitesi var. İşgücü maliyetinin ehemmiyeti bu yıl 6’ncılıktan 17’nciliğe geriledi.

Direkt Yabancı Sermaye Yatırımı İnanç Endeksi’nin 2021 datalarında, yabancı yatırımcıyı cezbeden faktörler ortasında vergi avantajlarını yüzde 15’lik oran ile teknoloji ve inovasyon kapasitesi izledi. Üçüncü sırada yüzde 14 ile yasal mevzuatın şeffaflığı ve öngörülebilirliği ile yolsuzluk yapılmaması yer aldı. Dördüncü ve beşinci sırada yüzde 13 ile dijital altyapının kalitesi ile sermaye hareketlerinin özgürlüğü ve kolaylığı bulunuyor.

Kearney Direkt Yabancı Sermaye Yatırımı İtimat Endeksi çalışmasında vergiler, geçtiğimiz yıl da direkt yabancı sermaye yatırımlarını en fazla etkileyen faktör olarak yer almıştı. Geçtiğimiz yıl en tesirli dokuzuncu faktör olan dijital altyapı kalitesi ise bu yıl beş basamak yükselişle dördüncü sıraya çıktı.

Kearney’in geçtiğimiz yıllardaki araştırmalarında, direkt yabancı sermaye yatırımlarını en fazla etkileyen faktörler ortasında yer alan işgücü maliyetleri ise bu yıl 17’nciliğe kadar geriledi. Kearney Türkiye Yöneticisi Onur Okutur, dijital altyapı kalitesinin direkt yatırımlarda temel kriter haline geldiğine dikkat çekerek, Türkiye’nin başta fiber optik ağ olmak üzere teknolojik altyapısını geliştirmesinin yabancı yatırımcı nezdinde cazibesini daha da artıracağını belirtti. Okutur, Türkiye’nin eşsiz coğrafik pozisyonu, güçlü imalat sanayi altyapısı ile yatırımcılara büyük imkanlar sunmaya devam ettiğini de vurguladı.

En çok ehemmiyet verilen faktörler

Kearney’in 500 üst seviye yönetici ile yaptığı ankete nazaran direkt yabancı sermaye yatırımını en çok etkileyen faktörler şöyle:

1.    Vergi oranları ve vergi ödemelerinin kolaylığı: % 17

2.    Teknoloji ve inovasyon kapasitesi : % 15

3.    Yasal mevzuatın şeffaflığı ve öngörülebilirliği ve yolsuzluk yapılmaması: % 14

4.    Dijital altyapının kalitesi: % 13

5.    Sermaye hareketlerinin özgürlüğü ve kolaylığı: % 13

6.    Pazar büyüklüğü: % 12

7.    Ar-Ge imkanları: % 12

8.    Ülkenin ticaret mutabakatlarına iştiraki: % 12

9.    Genel güvenlik ortamı: % 12

10. Yurtiçi ekonomik performans: % 12

11. Yasal süreçlerin aktifliği: % 11

12. Devletlerin yatırımcılara sağladığı teşvikler: % 10

13. Yatırımcı ve mülkiyet haklarının korunması: % 9

14. İç pazarda finansal sermayenin bulunurluğu: % 8

15. Fiziki altyapının kalitesi: % 8

16. Hammadde ve öbür girdilerin mevcudiyeti: % 7

17. İşgücü maliyeti: % 7

18. İşgücünün yetenek düzeyi % 6

19. Arazi/emlak bulunurluğu: % 4

Kearney’in araştırmasında 500 şirketin üst seviye yöneticisine direkt yabancı sermaye yatırımını azaltma kararlarının sebepleri de soruldu. En değerli nedenin yüzde 39 ile makroekonomik ortamdaki bozulma olduğu ortaya çıktı. Onu yüzde 35 ile risk iştahında azalma izledi. Üçüncü sırada yasal mevzuatla ilgili meseleler yer aldı. Dördüncü sırada yüzde 24 ile kurun düzeyi, beşinci düzeyde ise yüzde 16 ile fonlarda yaşanan azalma geldi.

Türkiye birinci 25’te yer alamadı

Kearney Direkt Yabancı Sermaye Yatırımı İtimat Endeksi’nde, direkt yabancı sermaye yatırımı için en cazip ülkeler bu yıl ABD, Kanada ve Almanya olarak sıralandı. Brexit süreci nedeniyle İngiltere, COVID-19 nedeniyle de Çin, yabancı yatırımcıların gözünde çekiciliklerini bir ölçü kaybettiler… Türkiye ve Polonya, makroekonomik şartlar nedeniyle bu yıl en çok direkt yabancı sermaye yatırımı çeken birinci 25 ülke sıralamasına giremedi. Türkiye ile Polonya, yerlerini Birleşik Arap Emirlikleri ve İrlanda’ya bıraktılar.

Kearney’in anketi, yıllık cirosu 500 milyon doların üzerindeki şirketlerin C seviyesindeki yöneticileri ile bölüm başkanları ortasında yapılıyor. Araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 44 hizmet kesimi, yüzde 37’si sanayi şirketleri ve yüzde 20’si bilgi teknolojileri şirketlerinden oluşuyor.