Milletlerarası danışmanlık şirketi Kearney’in dünya genelinde cirosu 500 milyon doların üzerindeki şirketlerin üst seviye yöneticisiyle görüşerek hazırladığı Direkt Yabancı Sermaye Yatırımı İnanç Endeksi’nin 2021 sonuçlarını açıkladı.

Kearney, pandemi nedeniyle yavaşlayan global direkt yabancı sermaye yatırımlarının 2016’daki tarihi tepesine lakin 2028’de dönebileceği öngörüsünde bulundu. “Pandeminin gölgesinden çıkış bir kısa ara koşusu değil maraton halinde gerçekleşecek” denilen raporda, global iktisattaki toparlanmanın beklenenden yavaş sürmesi durumunda ise 2016 tepesine dönüşün 10 yıla uzayacağı tabir edildi.

Araştırmaya katılan global şirket yöneticilerinin yalnızca yüzde 57’si, önümüzdeki 3 yıllık devirde dünya iktisadı için iyimser olduğunu belirtti. Bu oran, pandemiden evvel yüzde 72’ydi.

Pandemi olumsuz etkilemiş olsa da global şirket yöneticileri direkt yabancı sermaye yatırımını karlılığı artırmanın temel yollarından biri olarak görmeye devam ediyor. Kearney’in sorularını yanıtlayan global yöneticilerin yüzde 81’i bu istikamette görüş belirtti. Bu oran geçtiğimiz yıl yüzde 84’tü.

Raporda, dünya iktisadının 2021’de yüzde 5.6 büyüyeceği ve pandemiden evvelki global üretim düzeyinin yılın ikinci yarısında yılın ikinci yarısında yakalanıp geçileceği de öngörüldü.

Dijital altyapının değeri artıyor

Pandemi nedeniyle dijital teknolojileri daha çok kullanılması datalarla ilgili regülasyonların ehemmiyetini artırıyor. Araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 65’i, cirolarının yüzde 11-30’unu bilgi üzerinden elde ettiği bilgisini verdi.

Avrupa Birliği’nden Türkiye’ye kadar pek çok ülkenin geçtiğimiz yıllarda data kullanımıyla ilgili yeni yasalar çıkardığına dikkat çekilen raporda, yeni mevzuatların yatırım maliyetini artırdığına dikkat çekildi. Global şirketlerin yüzde 41’i bilgilerin korunmasıyla ilgili yasal mevzuatı, yüzde 40’ı ise data korumak için gerekli operasyonel maliyetleri, yatırım kararlarının temel belirleyicileri ortasında saydı. Şirketlerin bilhassa, iki yıl evvel devreye giren Çin’in siber güvenlik yasasının sıkı kurallarından muzdarip olduğu görüldü.

Ulusal bilgi mevzuatlarına ahenk şirketlerin yüzde 46’sında 1 milyon dolar ve üstü ek maliyete yol açıyor. Şirketlerin yüzde 41’i önümüzdeki 3 yılda bilgi maliyetlerinin artmasını, yüzde 37’si ise azalmasını bekliyor…

Emtia fiyatları radarda

Rapora nazaran 2021’de global şirketlerin yatırım kararlarını etkileyen bir öbür etmen, emtia fiyatlarındaki yükseliş. Aşılamaya bağlı olarak global iktisatta süratli canlanma beklentisi geçtiğimiz aylarda emtia fiyatlarında süratli artış yaşanmasına yol açtı. Kearney’in araştırmasına katılan global şirketlerin yöneticilerinin yüzde 32’si, emtia fiyatlarındaki yükselişin bu yıl da süreceği öngörüsünde bulundu. Fiyat artışı, bilhassa emtia ithalatçısı olan ülkelere dair risk algısında artışa neden oluyor.

Vergi yeniden tepede

Direkt yabancı sermaye yatırımlarını en fazla etkileyen faktörlerin başında ise geçtiğimiz yıllarda olduğu üzere 2021’de de vergiler yer aldı. İkinci sırada geçen yıl da tıpkı sırada olan teknoloji ve inovasyon altyapısı bulunuyor.

Ar-Ge imkanları bu yıl dört basamak birden atlayarak yatırımcıyı en çok cezbeden ögeler ortasında üçüncülüğe yükseldi.

Kearney Türkiye Yönetici Ortağı Onur Okutur, Ar-Ge ve bilgiyle ilgili düzenlemelerin tartısındaki artışın, teknolojinin global ekonomiyi şekillendirmedeki rolündeki artıştan kaynaklandığını belirtti.

Okutur, “Türkiye’de TÜBİTAK öncülüğünde son yıllarda sağlanan güçlü Ar-Ge takviyeleri, global yatırımcılar nezdinde ülkemizin cazibesini artırıyor. Ar-Ge takviyelerin sadeleştirilip kolaylaştırılmasının yatırım ortamını daha da iyileştireceğine inanıyoruz” dedi. Okutur, bilgiyle ilgili kolay uygulanabilir ve düşük maliyetli regülasyonların da Türkiye’ye yönelik direkt yabancı yatırımcı ilgisini artıracağını vurguladı.

İşte Kearney Direkt Yabancı Sermaye Yatırımı İtimat Endeksi’nin 2021 datalarına nazaran direkt yabancı sermaye yatırımlarını en çok etkileyen faktörler:

1.   Vergi oranları ve vergi ödemelerinin kolaylığı: % 16

2.   Teknoloji ve inovasyon kapasitesi : % 15

3.   Ar-Ge imkanları: % 13

4. Yasal süreçlerin aktifliği: % 13

5.   Yasal mevzuatın öngörülebilirliği, yolsuzluk yapılmaması: % 13

6. Yatırımcı ve mülkiyet haklarının korunması: % 12

7. Devletlerin yatırımcılara sağladığı teşvikler: % 12

8. İşgücü maliyeti: % 11

9.   Sermaye hareketlerinin hürlüğü ve kolaylığı: % 11

10. Genel güvenlik ortamı: % 11

11. Pazar büyüklüğü: % 10

12. Dijital altyapının kalitesi: % 10

13. Ülkenin ticaret mutabakatlarına iştiraki: % 9

14. İç pazarda finansal sermayenin bulunurluğu: % 8

15. İşgücünün yetenek düzeyi % 8

16. Fiziki altyapının kalitesi: % 8

17. Yurtiçi ekonomik performans: % 8

18. Hammadde ve öbür girdilerin mevcudiyeti: % 6

19. Arazi/emlak bulunurluğu: % 6