Yargıtay Hukuk Genel Şurası, IBAN numarasının alıcıya ilişkin olup olmadığını denetim etme üzere bir sorumluluğunun bulunmadığına hükmederek emsal bir karara imza attı.
Milyonlarca havale süreci için emsal teşkil edecek karara husus olan olay, milletlerarası bir şirketin Kore merkezli şirkete para göndermek istemesiyle gerçekleşti. Bir banka şubesine müracaat eden şirket yetkilisi, ticari alakası olduğu ve Kore’de faaliyet gösteren şirket ile yaptığı işle ilgili olarak bu şirkete 15 bin dolar havale gönderdi. 21 gün sonra tekrar birebir IBAN numarası ile 15 bin dolar daha gönderdi.
Parayı banka yetkilisine veren şirket yetkilisi, birebir vakitte gönderilmesini istediği şirketin ismini ve İnternational Bank Account Number (IBAN)’ı verdi. Ortadan geçen vakte karşın paranın müşterinin eline geçmediğini öğrenen şirket yetkilisi hayatının şokunu yaşadı. Bankadan paranın iadesini talep eden şirket yetkilisi, talebi geri çevrilince Asliye Ticaret Mahkemesi’nin yolunu tuttu.
Süreç nasıl işledi?
Davalı bankanın fiyat karşılığı yaptığı süreçler sırasında ihmâl ya da kastı sonucu ziyana uğradığını belirten davacı iş adamı, ticari prestijini zedelendiğini, zararın tahsili için icra takibi yapıldığını lakin takibe haksız olarak itiraz edildiğini ileri sürerek itirazın iptali ile icra takibinin devamına, alacağın yüzde 40 oranından az olmamak üzere icra inkâr tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etti.
Davalı banka ise bankaya hasımlığın yöneltilemeyeceğini, davacının ziyandan şahsen sorumlu olan Voguers Co. Ltd. Şti.’den talepte bulunması gerektiğini, davacının 30 bin dolar ithalat bedelinin ihracatçı dava dışı şirkete transfer edilmesi için satışa ilişkin proforma fatura ile birlikte iki adet ithalat bedeli transfer formunu şubeye ilettiğini lisana getirdi.
Bankanın yazılı talimat ve proforma faturada bulunan banka bilgilerine nazaran davacının talep ettiği IBAN’a transferi gerçekleştirdiğini, bankanın davacının talimatı doğrultusunda hareket ettiğini, dava dışı şirketin mail adresini ele geçiren hackerlerin uydurma proforma fatura ve IBAN oluşturduklarının öğrenildiğini öne sürdü.
IBAN’ın dava dışı şirkete ilişkin olmadığını, davacının milletlerarası dolandırıcılık sonucu uğradığı ziyanını kusuru bulunmayan bankadan talep etmeye çalıştığını, müvekkili bankanın lehtar banka ile yazışma yaptığını fakat lehdar bankanın kendi kanunlarına nazaran transfer sürecinin lehdar ismine nazaran değil IBAN üzerinden yapılmış olması sebebiyle iade talebinin yapılamayacağını bildirdiğini, müvekkili bankanın olayda rastgele bir kusurunun olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istedi.
Müşteri ismi ve hesabının eşleştirilmesinin yapılması
Mahkeme; havalenin IBAN kullanılarak yapıldığı, dava konusu havalenin yapılmasında muhabir ve lehtar bankanın davalı bankanın alt vekili ve ifa yardımcısı olarak misyon aldığı, bankanın teknolojinin sağladığı imkânı kullandığı, müşteri banka bağında bankanın mukavelenin ekonomik manada güçlü tarafı olduğuna dikkat çekti.
Bankanın finans bölümünde faaliyet gösteriyor olması ve uzmanlık alanı nedeniyle daha fazla ihtimam yükümlülüğü altında bulunduğu, davacı IBAN’ı yanlış bildirmiş olsa da sistemin sağladığı kolaylıktan faydalanan bankanın ifa yardımcısı pozisyonundaki havale alıcısının bulunduğu banka vasıtası ile en azından müşteri ismi ve hesap numarası eşleştirmesini yapması ve havale sürecini bu doğrultuda gerçekleştirmesinin mevduat sahiplerinin korunabilmesi açısından hukuk nizamının beklediği bir ihtimam yükümlülüğü olduğuna hükmetti.
Mahkeme olayda her iki tarafın eşit kusurlarıyla ziyana sebebiyet verdikleri gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile davalı bankanın yüzde 50 kusuruna tekabül eden 15 bin Dolar temel alınarak itirazın bu ölçü üzerinden iptaline, davacının icra inkar tazminatı isteminin reddine karar verdi.
Kararı davalı banka temyiz edince devreye giren Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, mahkeme kararını bozdu. Bozma kararında; “Davalı banka tarafından davacının yazılı talimatında belirtilen iban numarası gözetilerek havale yapılması olayında davalıya atfedilebilecek bir kusur bulunmamasına karşın mahkemece somut olayın değerlendirilmesinde yanılgıya düşülerek yazılı halde karar kurulması gerçek görülmemiştir” sözü yer aldı.
Yine yapılan yargılamada Asliye Ticaret Mahkemesi, birinci kararında direnince bu kere devreye Yargıtay Hukuk Genel Konseyi girdi. Emsal nitelikte bir karara imza atan Hukuk Genel Şurası, mahkeme kararını bozdu.
Kararda;
Banka tarafından davacının yazılı talimat ve proforma faturada bulunan banka bilgilerine istinaden davacının talep ettiği IBAN’a para transferi gerçekleştirilmiştir.
Mahkemece alınan uzman raporunda, IBAN sistemi ile ilgili açıklamalara yer verilmiş olup, memleketler arası banka hesap numarasının İngilizce karşılığı olan sözlere ilişkin birinci harflerden oluşan IBAN ile yapılan havale sürecinde, bu numaranın verilmesinden sonra banka ismi, ülke ismi, hesap numarası ve bunun üzere ek bilgilere muhtaçlık olmadığı, yirmi iki adet harf ve sayıdan oluşan bu sistemde havale süreci sırasında bir sayının yanlış girilmesi hâlinde sistemin yanlış IBAN uyarısı vereceği, sistemin tam inançlı olup, sayıların bedelinde yahut sırasında yapılacak bir yanlışlığı kabul etmediği belirtilmiştir.
Paranın gönderildiği İngiltere’deki banka hesabının nitekim ithalatçı şirkete ilişkin olup olmadığının belirlenmesinin mümkün olmadığı, İngiliz hukukunda para transferi gerçekleştirilirken IBAN ile alıcının isminin uyuşup uyuşmadığını araştırma yükümlülüğünü öngören bir kanun kararına rastlanılmadığı belirtilmiştir.
Evrak içerisindeki uzman raporunu düzenleyen uzmanların nitelikleri de dikkate alındığında rapor düzenlenmeye ehil oldukları, davalı bankanın davacı şirket tarafından verilen IBAN bilgilerine nazaran havale süreçlerini gerçekleştirdiği, paranın gönderildiği IBAN ile havale alıcısının isminin birebir olup olmadığını denetim etme yükümlülüğünün bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Yapılan birinci havale sürecinden sonra, davacı şirketin basiretli tacir olarak paranın gönderilmek istendiği alıcı şirket ile irtibata geçerek paranın alıcının hesabına geçip geçmediğini teyit etmeden ortadan 20 günden fazla müddet geçtikten sonra tıpkı IBAN’a havale süreci yapılmasını talep etmesinde kusurlu olduğunun kabulü gerekir.
Hâl bu türlü olunca; tarafların karşılıklı sav ve savunmalarına, evraktaki tutanak ve delillere, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere nazaran, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken evvelki kararda direnilmesi adap ve yasaya alışılmamıştır. Mahkeme kararı oy çokluğu ile bozulmuştur.
T24
