Fehmi Koru*
Ne yani, ABD’ye gidildi, birebir çatı (BM) altında bulunulduğu halde Joe Biden ile görüşülemedi mi?
Tuhaf bir şey…
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dönüşe geçmeden evvel -henüz ABD’den ayrılmamışken- yaptığı basın toplantısında rahatsızlığını açığa vurmaktan kendini alamamış…
Şu cümlesinin altını çizdim: “Ben oğul Bush ile iyi çalıştım, Sayın Obama ile iyi çalıştım, Sayın Trump ile iyi çalıştım lakin Sayın Biden ile iyi başladık diyemem…”
Sanki Trump ile ‘iyi’ çalışıldığı için olmasın Biden’ın hali?
Her yeni liderin misyona başladıktan sonra çabucak aradığı on ülke ortasındaydı Türkiye; Biden tam üç ay telefon etmedi. Aradığında da sonraki gün 1915’in yıldönümünde ‘soykırım’ sözcüğünü kullanacağını duyurdu.
Benim izleyebildiğim kadarıyla, ABD’nin yeni lideri Joe Biden, başkanlıktaki son yılında Trump’la bağları ‘iyi’ seviyede götüren ülke başkanlarıyla ortasına ara koyuyor.
Örnek? Örnek İsrail…
İsrail’de son seçimden partisini birinci çıkarmayı başardığı halde karşısında birleşen muhalefet partileri tarafından Benjamin Netanyahu’nun başbakanlığına son verilmesine hiç üzülmediğini fazla aşikâr etti Biden… Yeni başbakan Naftali Bennett’e, Beyaz Saray’da, öbür ziyaretçilere çabucak hiç tanımadığı tipten bir yakınlık gösterdi…
Trump’ı sevenleri sevmiyor, Trump’ın sevmediklerini seviyor manzarası var ABD başkanında…
Yeniden de Türkiye’den cumhurbaşkanı New York’a gelmiş, kendisi de Birleşmiş Milletler (BM) genel şurası için New York’ta, görüşme talebi de çeşitli kaynaklardan kendisine iletilmiş ve Biden beş-on dakika bile ayırmaktan kaçınmış…
Hakikaten yaptığı çok büyük nezaketsizlik…
“Hiçbir konukla görüşmedi” deniliyor, fakat bu hakikat değil. BM genel konseyi sırasında yan aktiflik olarak Irak devlet lideri Bahram Salih ve Avustralya başbakanı Scott Morrison ile başka ayrı görüştü Biden.
İngiltere başbakanı Boris Johnson’u New York’tan sonra Washington’a davet etti, Beyaz Saray’da ağırladı.
[Johnson, Beyaz Saray görüşmeleri öncesinde basına sağlanan kısa fotoğraf çekme fırsatı sırasında diplomatik nezaketi çiğneyerek kendisine yöneltilen sorulara uzun uzun karşılıklar verdi. Biden’in kızgınlığı yüzünden okunuyordu. Beyaz Saray sözcüsü görüşme sonrasında İngiltere başbakanını kınayan bir açıklama yaptı. Halbuki, İsrail’in yeni başbakanı Bennett’in birebir davranışına sessiz kalmıştı Beyaz Saray.]
Korona devri olduğu için ABD bu yılın BM genel heyetine şahsen katılınmaması tavsiyesinde bulunmuştu, ancak 80 kadar devlet ve hükümet liderinin kalabalık heyetlerle New York’a gitmekten kendilerini alamadığı görüldü.
BM toplantıları ikili -bazen üçlü, hatta dörtlü- temaslara vesile olması bakımından da değerli.
Cumhurbaşkanı Erdoğan BM toplantısı için New York’a gelen Hırvatistan, Slovenya, Polonya, Gine-Bissau, Gürcistan, Finlandiya, Irak, Burundi, Libya başkanlarıyla ve İngiltere başbakanı ile görüştü.
Parlamenter sistem sırasında, 2007’den 2018’e kadar, Türkiye, BM toplantısına bir yıl cumhurbaşkanı sonraki yıl başbakan seviyesinde katılmaktaydı. İkili ve çoklu temaslarla bayağı ağır programları olurdu cumhurbaşkanı ve başbakanların… Her seferinde periyodun ABD lideriyle hiç değilse iştirakçi önderlere verilen yemekli davette görüşme imkanı bulunurdu.
Yemekte, Türkiye’yi temsil eden devlet adamına, ABD protokolü, her seferinde liderin masasında yer ayırırdı.
Dışişleri bakanı BM çıkarması sırasında ekseriyetle cumhurbaşkanına refakat eder; o da kendi mevkidaşlarıyla bir ortaya gelir. Mevlüt Çavuşoğlu ABD dışişleri bakanı Antony Blinken’le görüşme fırsatı buldu. Cumhurbaşkanı sözcüsü İbrahim Kalın da Washington’a gidip Beyaz Saray’da ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan’la bir ortaya geldi.
Yabancı medya, ikili görüşmelerde Amerikalı yetkililerin Türkiye için alışıldık ‘stratejik ortağımız’ sıfatı yerine ‘NATO müttefikimiz’ sıfatını kullandıklarını vurguluyorlar.
Ne vakit Türkiye’den başkanların yolu New York’a düşse, ABD’nin çok faal niyet kuruluşu Council on Foreign Relations’da (CFR) her biri ülkenin öndegelen dış siyaset uzmanlarından oluşan bir kalabalık topluluk önünde konuşma yapmaları beklenir.
Turgut Özal, Bülent Ecevit, Mesut Yılmaz, Abdullah Gül, Tayyip Erdoğan -bazısı birden fazla- CFR’da Türk dış siyasetiyle ilgili aydınlatma konuşmaları yapmışlardır. [Hemen hepsinde ben de bulundum.]
Bu kez CFR’ye uğranılmadığı anlaşılıyor.
Ankara merkezli SETA’nın ABD’deki şubesinin düzenlediği bir toplantıda konuşmuş Cumhurbaşkanı Erdoğan…
[Her yıl Davos’ta toplanan dünya seçkinleri 11 Eylül (2001) uğursuz aksiyonlarıyla akına uğrayan ABD ile dayanışma maksadıyla o yılki toplantılarını New York’a taşımışlar, o sırada partilerini yeni kurmuş Adalet ve Kalkınma Partisi ileri gelenlerini de iştirakçi olarak davet etmişlerdi. Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül, Ömer Çelik evvel New York’ta Davos toplantısına katıldılar, akabinde Washington’a geçip oradaki Center for Strategic and International Studies (CSIS) ve Middle East Institute (MEI) üzere fikir üreten kuruluşlarda konuştular. Resmi ABD heyete ilgi göstermemişti, lakin resmi olmayan ABD’nin ilgisi dikkat cazipti.]
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kentlerinde bulunduğundan, Manhattan’da yaşayan yahut çalışan Amerikalılar, Türk heyetini taşıyan konvoydan ve imzasını taşıyan kitabın reklam panolarındaki ışıltılı tanıtımından haberdar olmuşlar.
Uzun yolculuk… BM’de heyetler önünde konuşma… Hırvatistan ve Libya üzere ülkelerin başkanlarıyla görüşme… SETA toplantısı… BM’nin yan aktifliklerine çevrim içi katılma… Ve en değerlisi Türkevi’nin tekrar ve yeni haliyle hizmete girmesini sağlayan açılış…
Ağır bir program…
İnsan yeniden de Biden’in aldırışsızlığını kabulde zorlanıyor.
Ben zorlanıyorum.
Herhalde Türkiye’ye karşı bu türlü bir davranış birinci sefer oluyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da, şimdi oradan ayrılmamışken, “S-400 işi bitmiştir, geri dönüş olmaz” açıklamasıyla karşı halini koymuş.
Amerikalılar iletisi almıştır.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
T24
