Bilim insanları, Antarktika’da, Dünya ikliminin 1,5 milyon yıllık geçmişine ışık tutması umulan bir sondaj çalışmasına hazırlanıyor.

Dört yıllık sondaj çalışması için gereken ekipman, Beyaz Kıtanın en yüksek noktalarından birine kurulacak.

Yapılacak sondajla, silindir biçiminde 3 kilometre uzunluğunda bir buz kütlesi çıkarılacak.

Bilim insanları, bu çalışmanın Dünya’nın geçmişte yaşadığı buzul çağlarının neden sık sık aksine döndüğünü anlamaya yardımcı olacağını umuyor.

EPICA olarak anılan ‘Avrupa’nın Antarktika’da Buz Sondajı Projesi’ne atıfla, çalışmalara “EPICA Ötesi” ismi verildi.

Isının yaz aylarında bile -35 derecenin üzerine pek çıkmadığı doğu Antarktika platosundaki sondajı yapacak olan takımın bölgede kalacağı kamp, iki yıl evvel kuruldu.

Önümüzdeki çalışma döneminin büyük bir kısmı gerekli sondaj altyapısının kurulmasıyla geçecek olsa da grup en azından birinci 100 metrede sondaj çalışmalarını başlatmayı umuyorlar.

Böylelikle sondaj kuyusu buzkar olarak isimlendirilen sıkışık kar katmanlarını aşarak, bilim insanlarının asıl ilgilendiği, buz katmanlarının derinliğine inmiş olacak.

Bilim insanları buzdan iklimi nasıl okuyacak?

Antarktika’nın derin buz katmanında ufak hava kabarcıkları bulunuyor. Kabarcıklara hapsolan hava, atmosferin tarihte izlediği seyri adeta bir fotoğraf üzere gözler önüne seriyor.

Bilim adamları buna bakarak karbondioksit ve metan üzere ısı tutma özelliğine sahip gazların seviyesini okuyabiliyorlar.

Gazların etrafındaki su-buz moleküllerinin incelenmesi, buz oluşmasına neden olan kar yağışı sırasındaki hava sıcaklıkları hakkında da fikir veriyor.

Bulguları, iklim konusunda son yılların en kıymetli araştırma sonuçlarından biri oldu.

Buna nazaran, karbondioksit ile ısı değişimi tıpkı tarafta ilerliyor, Dünya buzul çağına girip ısılar düştükçe atmosferdeki sera gazları da azalıyor, iklim tekrar ısınınca buna paralel olarak karbondioksit gazı da artıyordu.

Laurent AUGUSTIN/CNRS Birinci EPICA projesinden bir örnek

Bu döngüler kabaca her 100 bin yılda bir, büyük olasılıkla dünyanın yörüngesindeki ufak oynamalara bağlı olarak değişiyordu.

Okyanus tabanından alınan örnekler ise daha da gerilere gidildiğinde buzul çağı döngüsünün 41 bin yılda bir olduğunu göstermişti. Bu muhtemelen dünyanın kendi ekseni üzerindeki hareketlerinden kaynaklanıyordu.

41 bin yıllık döngü nasıl olup da 100 bin yıllık döngüye evrildi, kimse emin değil.

Yeni EPICA Ötesi Projesi’nde çalışan bilim insanları işte tam da bu gizemi aydınlatmayı umuyor.

Sondajla çıkarılacak buz silindiri, iklim tarihi hakkında bilinenleri 1,5 milyon yıl gerisine kadar götürecek ipuçları bulundurabilir.

T24