Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Dış Ticaret Dataları baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Bilgi Paneli’ne nazaran 2021 yılının birinci 5 ayında tarım, besin ve içecek dalı 8,6 milyar dolar ihracat, 7 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları ortasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29’uncu ve 35’inci fasıllardan seçili eserlerin dahil edildiği hesaplamalara nazaran, 2021’nin birinci 5 ayında bölümün dış ticaret istikrarı, evvelki yılın birebir devrine kıyasla yüzde 32,1 arttı.

Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret bilgilerine nazaran, 2021’in birinci 5 ayında ihracat, evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 15,6 oranında artarak 8,58 milyar dolara, ithalat yüzde 12,3 artarak 6,96 milyar dolara ulaştı.

İthalatın suratı kesildi ihracat arttı

Aylık bazda bakıldığında Mayıs 2021’de ihracat, evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 29,9 artarak 1,6 milyar dolar, aylık ithalat ise yüzde 7,3 düşerek 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2021 yılının birinci aylarında ithalat artış eğilimindeydi. Nisan ayında, evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 25 artan aylık ihracat ve ithalat artış suratının yavaşlaması ile bu trendde değişim işareti görülmüştü. İhracat mayıs ayında da besbelli formda artarken, 2021 yılında birinci sefer mayıs ayında ithalatın evvelki yılın tıpkı ayına kıyasla gerilemesi, yılın başından bu yana devam eden yüksek ithalat trendinin değiştiğini gösterdi.

Aylık ihracattaki bu kıymetli artışlar dikkat çekse de geçtiğimiz yıl pandeminin global tesirinin hissedildiği birinci devirde ihracatın keskin bir halde düşmesi, aylık ihracattaki artış oranının yüksek çıkmasında kısmen tesirli oldu.

Dış ticaret fazlası 2021’in başından beri birinci kere evvelki yılı geçti

2021 yılının başlarında ithalatın artış eğiliminde olmasından olumsuz etkilenen dış ticaret fazlası, yılın birinci dört ayında evvelki yılın tıpkı periyodunun gerisinde kaldı. Dış ticaret fazlası nisan ayında ithalattaki yavaşlama ve ihracattaki büyük artışla toparlansa da 2021’in in 4 ayında evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 5,6 düşük olarak, 1,24 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmişti.

Mayıs datalarının gelmesiyle birlikte 2021’de birinci sefer dış ticaret fazlası, evvelki yılın birebir devrinin üzerine çıktı. Dış ticaret fazlası 2021’in birinci 5 ayında, evvelki yılın birebir periyoduna kıyasla yüzde 32,1 artarak 1,63 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Ünite ihracat bedeli 2021’in birinci 5 ayında, evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 1,4 artarak bin 86 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat ünite kıymeti ise evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 37,4 artışla 618 dolar/ton’a yükseldi.

Ünite ithalat bedelinin 2021’in başından beri yüksek düzeyde devam etmesi olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.

Dış ticarette en yüksek hacimli eserler

2021’nin birinci 5 ayında ihracatta öne çıkan eserler sırasıyla 0,52 milyar dolarla fındık içi, 0,39 milyar dolar un ve 0,30 milyar dolar makarna olurken bu eserler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 14,1’ini oluşturdu.

Tıpkı periyotta en çok ithal edilen eserler ise sırasıyla 0,67 milyar dolarla buğday, 0,61 milyar dolarla soya fasulyesi ve 0,48 milyar dolarla ham ayçiçeği yağı oldu. Bu 3 eser, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 25,3’ünü, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.

2021 yılı mayıs ayında en çok ihraç edilen eserler Buğday Unu, Fındık içi ve Makarna olarak sıralanırken, en çok ithal edilen eserler Soya Fasulyesi, Ayçiçeği ve Ham Ayçiçeği Yağı oldu. Büyük ölçüde yem dalı tarafından kullanılan Soya Fasulyesi’nin mayıs ayındaki 256,7 milyon dolarlık ithalatı dikkat çekti.

Son periyotta yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. eser olan Ayçiçek yağında ithalat trendi devam etti. Ayçiçek ve Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen eserler ortasında yer aldı.

En çok ihracat yapan dallar

2021’in birinci 5 ayına ilişkin dış ticaret bilgileri kesimlere nazaran incelendiğinde 955 milyon dolarla sert kabuklu meyveler, 882 milyon dolarla şeker ve şekerli mamuller, 747 milyon dolarla yaş meyve, 570 milyon dolarla bitkisel yağ ve 498 milyon dolarla balıkçılık ve su eserleri dalları en fazla ihracat yapan bölümler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 42,6’sı bu 5 kesim tarafından gerçekleştirildi.

Birebir devirde bin 808 milyar dolarla hayvan yemi, bin 400 milyon dolarla bitkisel yağ, 792 milyon dolarla un, 541 milyon dolarla nişasta ve 355 milyon dolarla kakao-çikolata kesimleri ise en çok ithalat yapan bölümler olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 70,3’ü, yani 3’te 2’sinden fazlası bu 5 dal tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ithalatın az sayıda kesimde ağırlaştığını gösterdi.

Tek başına Hayvan Yemi Bölümü, 2021’in birinci 5 ayında 1,8 milyar doları geçen hacim ile toplam ithalatın yüzde 26’sını, 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.

Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Kesimi, 2021’in birinci 5 ayında bin 400 milyon dolarlık ithalat ile toplam ithalatın yüzde 20,1’ini oluşturdu. Global piyasalardaki fiyatın Mayıs 2020 – Ocak 2021 devrinde neredeyse 2 katına çıkması ve döviz fiyatlarındaki hareketlilik, ithalata bağlı bu kesimde ülke içi fiyatların bariz bir biçimde artması ve yüksek düzeyde devam etmesiyle sonuçlandı.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler

2021’in birinci 5 ayında dış ticaret bilgileri ülkeler bazında incelendiğinde Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 5 ülke 976 milyon dolarla Irak, 670 milyon dolarla Almanya, 572 milyon dolarla Rusya, 419 milyon dolarla ABD ve 365 milyon dolarla İtalya oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın yüzde 35’ini oluşturdu.

Ülkelere nazaran en çok ihraç edilen eserler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve fındık püresi; Rusya içinse alabalık, mandalina ve domates oldu.

Ülke bazında ithalat dataları incelendiğinde, 2021 yılının birinci 5 ayında en fazla ithalat yapılan ülkeler 1.557 milyon dolarla Rusya, 672 milyon dolarla Brezilya, 383 milyon dolarla Ukrayna, 335 milyon dolarla ABD ve 321 milyon dolarla Malezya oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 47’sini oluşturdu. (DHA)

T24