Manş Denizi’nde İngiltere’ye ilişkin Jersey Adası etrafındaki balıkçılık ve avlanma haklarıyla ilgili yaşanan uyuşmazlık, Brexit sonrası ortaya çıkan belirsizliklerin bir örneğini oluşturdu.

Fransız balıkçılar Jersey Adası’ndaki St. Helier limanı yakınlarında protesto düzenledi. İngiliz Kraliyet Donanması’na ilişkin iki devriye gemisi bölgeye sevk edildi.

Fransa avlanma konusunda adil olmayan kuralların işletildiğini savunarak adaya giden elektriği kesmek dahil misilleme adımları atabileceği ihtarında bulundu.

Fransız balıkçılar neden kızgın?

İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılmasını getiren Brexit ile birlikte Manş Denizi’ndeki avlanma kuralları dahil birçok mevzuda değerli değişiklikler yaşandı.

Fransız yetkililer, Fransa’ya 14 mil (22 km) uzaklıktaki Jersey karasularındaki yeni avlanma kurallarının “kabul edilemez” olduğu görüşünde.

Bu ay yürürlüğe giren Brexit sonrası düzenlemelerle, Jersey karasularında balıkçılık yapmak isteyen Fransız gemilerinden 41 adedine lisans ve müsaade dokümanı çıkarıldı.

Lakin Fransa, balıkçılık müsaadesi için getirilen şartlarla ilgili bilgilendirilmediği, şartların tartışılmadığı ve bunlarla ilgili “kendisine danışılmadığı” itirazında bulunuyor ve bu düzenlemelerin “hükümsüz” olduğunu savunuyor.

Balıkçılık şartları neler?

İngiltere ile Avrupa Birliği ortasındaki muahede yeterince Jersey özerk idaresinin uygulamaya koyduğu sistem, Fransız teknelerinin Jersey etrafındaki sularda evvelce beri avlandıklarını kanıtlamalarını gerektiriyor.

Jersey yetkilileri Fransız balıkçıların bir kısmının kapsamlı bilgiler paylaştığını fakat birtakım balıkçıların gerekli bilgileri vermediğini belirtiyor.

Ada yetkilileri balıkçıların daha çok ispat sunması durumunda avcılık lisanslarının verileceğini kaydediyor.

Fransa ise yeni kuralların kısıtlanmış alanlar yarattığını ve kullanılabilecek balıkçılık ekipmanlarını sonlandırdığını belirtiyor. Buna nazaran birçok balıkçı işini ve karını kaybedebilir.

Fransa, düzenlemelerin değişmemesi durumunda “misilleme” hakkını devreye sokacağını belirtiyor.

Guernsey ve Manş Denizi’ndeki öteki adalarla ise emsal bir uyuşmazlık yaşanmadı.

Fransa ne tıp adımlar atabilir?

Fransa, Jersey adasına giden elektriği kesmek dahil misilleme adımları atabileceğini söyledi.

Adanın elektrik muhtaçlığının yaklaşık yüzde 95’i, deniz altı temaslar yoluyla Fransa’da geliyor.

Fransa’nın oynadığı koz “sert” bulunsa da teorik olarak bu türlü bir adım atma talihi bulunuyor.

Brexit muahedesine nazaran İngiltere ve AB, taraflardan birisinin mutabakatın bir kısmını ihlal etmesi durumunda diğer bir alanda yaptırım hakkına sahip. Elektrik arzı da bunlar ortasında.

Lakin bunun için muahedenin sahiden ihlal edildiğini kanıtlamaları gerekiyor, ki bu da bir ölçü vakit isteyen bir süreç.

Kararları kim alıyor?

Jersey Adası’nın statüsü hayli karmaşık zira ada Birleşik Krallık’ın ya da Avrupa Birliği’nin bir modülü değil.

Ada kendi hükümetine sahip ve İngiliz hükümetinden özerk durumda. Balıkçılık alanındaki kararlara da kendisi karar veriyor.

Lakin Jersey’nin dış ilgilerinden bütünüyle Birleşik Krallık sorumlu. Bu nedenle Manş Denizi’ndeki balıkçılık kuralları İngiltere ile AB ortasındaki ticaret mutabakatının bir konusu olarak bedellendiriliyor.

AB’nin durumu ne?

Avrupa Komitesi, ticaret mutabakatının birtakım unsurlarının ihlal edildiğini söyleyerek Fransa’ya dayanak veriyor.

İngiltere ise Avrupa Kurulu’nu yeni düzenlemelerle ilgili bilgilendirdiğini savunuyor. AB ise bunun “düzenlemeler yürürlüğe girmeden yalnızca bir gün evvel gerçekleştiğini” vurgulayarak, tartışma vakti tanınmadığı görüşünde.

Uyuşmazlık daha büyük bir probleme dönüşür mü?

Jersey sularındaki uyuşmazlık hassas bir vakte denk geldi.

AB ve İngiltere ortasında balıkçılık alanlarındaki faaliyetlerle ilgili daha genel müzakereler gerçekleşiyor.

Fransız balıkçıların İngiliz balıkçılarla karşılıklı tansiyonu diğer noktalarda da sürüyor. Geçen ay Fransız balıkçı tekneleri Boulogne limanını tıkayarak İngiliz gemilerin balık sevkiyatını durdurmaya çalıştı.

Jersey sularındaki protesto için sevk edilen Kraliyet Donanması’na ilişkin HMS Severn gemisi.

Perşembe günü 60 kadar Fransız balıkçı gemisi St. Helier limanında protesto aksiyonu yaptı ve Kraliyet Donanması’na ilişkin iki devriye gemisi “önlem” hedefli bölgeye sevk edildi.

Uyuşmazlığı çözmek için görüşmelerin süreceğinin bildirilmesiyle tansiyon bir nebze duruldu fakat balıkçıların korkuları şimdi giderilmiş değil.

• İngiltere, Manş Denizi’nde avlanma konusunda Fransa ile uyuşmazlık nedeniyle Jersey Adası’na iki devriye gemisi gönderiyor
• İngiltere ve AB, Brexit mutabakatında uzlaştı
• İngiltere’nin AB ile bağları fiilen sona erdi

T24