Güç bulgu veren böbrek yetmezliği hastalığının giderek yaygınlaştığına dikkat çeken İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Gülçin Kantarcı, beslenme nizamına bağlı olarak da gelişen diyabet ve hipertansiyonun böbrek yetmezliğine neden olduğunu söyledi. Prof. Dr. Kantarcı, “Ülkemizde şeker hastalığı artış suratında biz dünya birincisiyiz. Çok sayıda insan obez seviyesinde kilolu. Böbrek hastalığını, diyabet ve hipertansiyon davet ediyor. Böbrek yetmezliği basamağına gelmeden, diyabet ve hipertansif hastalarda yahut böbrek hastalığına yatkınlığı olan şahıslarda öncelik, böbrek sıhhatini korumak olmalı. Taze besin tüketmek, tuz tüketimini azaltmak lazım. Ayrıyeten bilinçsiz vitamin tüketimine son verilmeli” diye konuştu.

Dünyada her 10 şahıstan 1’inde, Türkiye’de ise her 7 şahıstan 1’inde böbrek yetmezliği hastalığı görüldüğünü kaydeden Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Gülçin Kantarcı, giderek artan obezite ve neden olduğu diyabet, hipertansiyon üzere hastalıkların da böbrek yetmezliğine davetiye çıkardığını belirtti. Diyaliz öncesi ve diyaliz sonrası hastalara beslenme tekliflerinde bulunan Prof. Dr. Kantarcı, böbrek yetmezliği konusunda hassas olunması gerektiğinin altını çizdi.

Dünyada beşinci hayat kaybı nedeni olacak

Böbrek yetmezliğinin, dünyada ve Türkiye’de çok yaygın görülen bir sıhhat sorunu olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kantarcı, “Dünyada her 10 bireyden 1’inde, ülkemizde ise her 7 şahıstan birinde böbrek yetmezliği var. Hatta kimi istatistikler 2020’nin ortalarında, böbrek yetmezliğinin dünyadaki 5’inci ömür kaybı nedeni olacağını gösteriyor. Bu derece önemli bir hastalık olmasına rağmen farkındalığımız çok düşük. Bunda en değerli etken geç bulgu vermesi, belirtiler hastalık ileri evreye ulaştığında ortaya çıkıyor. Şayet hasta, farklı bir şikayet ya da hastalık nedeniyle hastaneye giderse, tesadüfen ortaya çıkan böbrek yetmezlikleri daha erken periyotta teşhis alıyor” dedi.

Hastalığın yarattığı şikayetlerle ilgili Prof. Dr. Gülçin Kantarcı, şu bilgileri verdi:

“Genellikle nefes darlığı, idrar yapmada azalma, idrar renginde değişme, idrarda köpürme, halsizlik, yorgunluk, nefeste makûs koku, bacaklarda ve ellerde kramplar teşhis almadan evvelki bulgulardır. Lakin hastalık bu şikayetleri ortaya çıkardığında hastalık ileri evreye gelmiş oluyor. Hatta bu bulgular bile hastaların kendilerine hastalık kondurmayı düşündürmüyor.”

Laboratuvar tetkikleri yapılmadan teşhis konması güç bir hastalık olduğunun altını çizen Prof. Dr. Gülçin Kantarcı, “Bu nedenle bilhassa yüksek tansiyon, şeker üzere kronik hastalığı olanlar, ailesinde böbrek hastası bulunan bireyler risk grubundadır. Spor yapıp kâfi sıvı tüketmeyenler, romatizmal hastalıklar yahut baş ağrısı üzere nedenlerle ağır olarak ağrı kesici kullanan şahıslar kesinlikle böbrek hastalığı açısından incelenmelidir. Bu şahıslarda erken periyotta teşhis konmasıyla diyalize ve organ böbrek nakline giden süreci yavaşlatabiliriz. Hastaları daha uzun müddet daha iyi bir hayat kalitesiyle takip etmiş oluruz” sözlerini kullandı.

Diyabet ve hipertansiyon böbrek yetmezliğine davetiye çıkarıyor

Türkiye’nin diyabet hastalığı artış suratında dünya birincisi olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Kantarcı, kronik böbrek hastalığı, obezite ve diyabet ortasındaki yakın bağlantıya dikkat çekti. Prof. Dr. Kantarcı, “Toplum olarak giderek kilo alıyoruz. Sokakta çok sayıda insan obez seviyesinde kilolu. Obezitedeki bu artış, diyabeti ve bilhassa Tip 2 diyabeti davet etmesinin yanında hipertansiyon için de neden oluşturuyor. Sonuçta, diyabet ve hipertansiyon da böbrek hastalığına davetiye çıkarıyor. Diyalizdeki hastalarımızın 3’te 1’inden fazlası diyabetik hastalardan oluşuyor. Kıymetli bir kısmı da yüksek tansiyonlu hastalar. Münasebetiyle bu iki hastalığın erken teşhis ve tedavisiyle, hastaların diyalize kadar ulaşan böbrek yetmezliğinin de önüne geçilebiliyor” diye konuştu.

Obezitenin önüne geçmek için alınabilecek tedbirleri anlatan Prof. Dr. Kantarcı, kelamlarına şöyle devam etti:

“Obez olmamak için beslendiğimiz kadarını yakabilmeliyiz. Antrenman ile yanlışsız beslenip, hazır besin tüketiminden kaçınmak, daha çok taze meyve zerzevat ve taze et üzerinden olan beslenmeye geçilmeli. Bununla birlikte, karbonhidratlı, unlu besin tüketimini denetim etmek, tuz tüketimini sonlandırmak ve kâfi ölçüde su içmek hem kilo denetimini sağlamada hem de böbrekleri korumak ismine çok kıymetli.”

Diyaliz evresinden evvel ve sonrasında beslenme değişiyor

Böbrek yetmezliği gelişen hastalar açısından da beslenmenin başka bir değer taşıdığına işaret eden Prof. Dr. Gülçin Kantarcı, diyaliz öncesi beslenme ile diyaliz gerektiren hastadaki beslenmenin birbirinden farklı olduğunu ve bu farkta en değerli noktayı tuzun oluşturduğunu söyledi. Prof. Dr. Kantarcı, “Diyaliz öncesinde protein kısıtlarken, diyaliz sonrasında mümkün olduğu kadar protein veriyoruz. Hastaların kas, güç, yağ kaybı ve iştahsızlıklarının önüne geçebilmek için proteinler, yağlar ve karbonhidratlardan oluşan istikrarlı bir beslenme sistemi olmalı” dedi.

Gereksiz vitamin tüketimine son verin

“Diyaliz öncesi ve diyaliz gerektiren hastalarda, hatta son vakitlerde toplumda gördüğümüz bir vitamin çılgınlığı var” diyen Prof. Dr. Gülçin Kantarcı, “İnsanların viral hastalıklara yakalanmamak için tükettiği vitaminlerden kaçınmaları lazım. Örneğin C vitamini. Diyaliz öncesi şahıslarda yüksek doz C vitamini, oksalatı artırıyor. Bu da sağlıklı şahıslarda böbrek taşı oluşumuna neden oluyor. Diyaliz sonrası bireylerde de yumuşak dokularda kireçlenmelere neden olabiliyor, damar duvarlarına ziyan verebiliyor. O yüzden yüksek doz C vitamininden kaçınmak lazım. “Aklıma geldi, ben vitamin alayım bunun ziyanı yoktur’ çılgınlığından vazgeçilmeli. Tabip önermedikçe alınmamalı” tabirlerini kullandı.

Böbrek hastalarının kullandıkları öteki vitaminlerle ilgili bilgi veren Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Gülçin Kantarcı, mevzuyla ilgili yanlışsız bilinen yanlışlara işaret etti:

“Yağda eriyen vitaminler olan A, D, K ve E vitaminleri diyaliz hastalıklarında bazen çok denetimsiz ve yüksek dozda kullanılabiliyor.  Diyaliz öncesi devirde de birebir yanılgı yapılabiliyor. Bilhassa içinde bulunduğumuz şu periyotta her aklına gelen D vitamini içiyor. Lakin kişi, D vitamini seviyesini bilmeden D vitamini tüketmemeli. Zira D vitamini, insan bedeninde biriken, fazla olduğunda da toksik dediğimiz ziyanlı hale geliyor. Bu nedenle bedendeki seviyesi takip edilerek D vitamini alınmalı. K vitamininin de farklı formları var. Aşikâr formları faydalıyken belirli formları ziyanlı olabiliyor. Bu nedenle denetimsiz kullanılmamalı. Diyaliz makinelerinde kaybedilen B vitaminleri de muhtaçlık durumunda kullanılmalı. Gereksinim ötesinde kullanımlarda hem gereksiz bir tüketim oluyor hem de yumuşak dokularda ziyanlı tesirleri olabiliyor.” (DHA)

T24