12 Eylül rejiminin özellikle de sol gazete ve dergi çalışanlarının hayatlarını nasıl kararttığını anlattığım ”Zülüm Tırpanının Biçtikleri” başlıklı yazıda yayınladığım listede birinci sırada Veli Yılmaz vardı.

Halkın Kurtuluşu Gazetesi Yazı işleri Müdürü Veli Yılmaz toplam 748 yıl 6 ay ağır mahpus cezasına çarptırıldı.

1980 Eylül’ünde tutuklanıp atıldığı hapishaneden fakat 11 yıl sonra Nisan 1991 yılında çıkabildi.

Zati çıktıktan kısa bir müddet sonra da 1993 yılında, 43 yaşında yanında kızı Hazal ile Beşiktaş İskelesi’nde vapura koşarken kalbi durdu, öldü.

* * *

Eray Yılmaz‘ın İrtibat Yayınları’ndan yeni çıkan Veli Yılmaz: Devrimci Gazeteci kitabında yaşanan zulmü çarpıcı hâle getirmek ve teşhir etmek için sloganlaştırdığı üzere, ”748 yıl mahpus cezasına çarptırılıp, 748 gün özgür yaşayabildi.”

* * *

Veli Yılmaz: Devrimci Gazeteci’nin müellifi Eray Yılmaz’ın, hem tarihçi bir akademisyen hem de Veli Yılmaz’ın yeğeni olması, yaşanan bütün bu zulmün öbür mağduru, eşi Neyyire Özkan Yılmaz‘ın hassas ve duygusal tanıklığı ile birleşmesi kitabı çok başarılı kılmış, tıpkı vakitte da çok hüzünlü bir belgesele dönüştürmüş. 

* * *

Eray Yılmaz’ın, ”Gençliğinin büyük bir kısmını cezaevinde geçirmiş, azaplar görmüş, açlık grevlerine katılmış… Ömrünü ihtilale adamış, dünyada 748 yıl ile en uzun müddet mahpus cezası almış bir devrimci gazeteci” olarak nitelediği Veli Yılmaz’ı anlatan kitap, 12 Eylül 1980 rejiminin tomografisini, sol fraksiyonların da röntgenini çekiyor.

Sonuç olarak yaşanan o müthiş devri ve yok olan ömürleri içiniz burkularak bir ortada görüyorsunuz.

Neyyire Yılmaz’ın deyişiyle, ”12 Eylül öyküsü olan hayatların” yazıya dökülmüş hâlini okuyorsunuz.

* * *

Yazı işleri müdürlüğünün yanı sıra altı kitabın da muharriri olan Veli Yılmaz, mahpustan çıktıktan sonra Semra Somersan’ın sorularını yanıtlamış. Başına gelenleri bütün çıplaklığıyla anlatıyor.

Olağan ki birinci akla gelen ”nasıl olur da bir gazeteci 748 yıla mahkûm edilir” sorusu oluyor.

Veli Yılmaz cevaplıyor:

1976-80 döneminde, haftalık olarak yayınlanan Halkın Kurtuluşu gazetesinin, 1977-78 yıllarında bir süre için, sorumlu yazı işleri müdürlüğü görevinde bulundum. 

Gazetede yer alan haber ve makaleler için, İstanbul Basın Savcılığınca açılan 90’ın üzerinde dava, sıkıyönetim ilanı ile birlikte, İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesine aktarıldı. 

Sürdürülen yargılamalar sonucunda, mahkeme heyeti, suçlanan gazete nüshalarının her bir sayı ve sayfasında yer alan yazı ve makalelerle ilgili tezlerin her biri için TCK’nın 142,159,311 ve 312. hususlarına dayanarak farklı ayrı ceza verilmesi yoluna gitti. 

Sonuçta toplam 1170 yıllık bir mahpus cezası çıktı. 

Askeri Yargıtay 1. Dairesi, o güne kadarki uygulamada, basın cezalarının örgüt cezaları içerisinde eritildiği, TCK’nın 79. ve 80. unsurları gereğince, işlendiği sav edilen suçların lakin en ağırından ceza verilmesi yoluna gidildiği ve müellifleri muhakkak olmasa bile, sorumlu yazı işleri yönetmenleri hakkında daha çok para cezasına hükmolunduğu halde, Askeri Yargıtay Başsavcılığının Tebliğnamesinin de hilafına, 1987 yılı başında açıkladığı kararıyla, yalnızca TCK’nın 142/3-6,142/4-6. unsurlarından verilen cezaları, vakit aşımı nedeniyle düşürdü. 

142/1den toplam 588 yıl 9 ay, 159. husustan toplam 147 yıl, 311-312. unsurlardan toplam 12 yıl 9 ay olmak üzere sonuç itibariyle 748 yıl 6 aylık mahpus cezasını onadı. Böylece 748 yıllık bir ceza toplamı onanarak katılaşmış oldu.

Bir yazı işleri müdürüne 748 yıl cezayı mutlaklaştıran neresi?

”Askerî Yargıtay 1.Dairesi…”

Kim bunlar?

Nihayetinde 4 kişi…

Huzur içinde yaşadılar mı, yaşıyorlar mı acaba?

Daha da ötesi kendilerini ”hukukçu” olarak saydılar mı, sayıyorlar mı?

Aslında bu kararları verenleri teker teker merak etmek gerekmez mi?

İnsan ömürlerini hukuku da katlederek yok edenlerin ”mahkeme” lafının gerisine sığınarak karanlıklarda kaybolmalarını önlemek bir vicdan borcu değil  mi?

Hukuka suikast düzenleyenler anonim kaldıkça Türkiye hiçbir vakit gerçek bir hukuk devletine dönüşmüyor…

* * *

Veli Yılmaz açıklamaya devam ediyor:

Halkın Kurtuluşu gazetesinin, yalnızca Halkın Kurtuluşu gazetesinin tirajı, her sayı için ortalama 35-40 bin civarında idi ve gazete dört yıl boyunca kesintisiz yayınlandı. 

748 yıllık ceza toplamı, Kürt ulusuna karşı uygulanan asimilasyon siyasetini açıklayan ve ulusların kendi mukadderatlarını tayin hakkını savunan, ülkenin emperyalizme bağımlılığını açığa vuran, azapları ve işkencecileri teşhir eden ‘suçlu yazılar’a verilen tek tek mahpus cezası bileşenlerinden oluşuyor.

* * *

Baskı devirlerin gücü endişenin ziyadesiyle yaygınlaşmasından ötürü artar.

Bulaşıcı bir korkaklık haksızlığı, adaletsizliği, zulmü çoğaltır.

Medya dilsizleşir.

Veli Yılmaz’a 748 yıl mahpus de çok uzun bir vakit o sessizlik duvarlarında eritildi:

Eylül yönetiminin ve onun sivil sürdürücülerinin devrimci basını, basından saymamalarını olağan karşılamak gerekiyor. Büyük basının, tıpkı politikayı izlediği ve kendi meşruiyetini korumaya çalıştığı görülüyor. Tekelci basın, devrimci-demokrat basını, basından saymayarak, kendisini özgür bir basın olarak görmediğini göstermiş oluyor.

Hatta 1988 yılında İstanbul’da toplanan İPİ 37.Genel Şurasında, Kongre Kararlarının, ‘Türkiye’ bölümüne, cezaevlerindeki yazı işleri yönetmenlerinin hür bırakılmasına ait bir ibarenin eklenmesine yönelik bir öneriye, önce bir kısım Türk basın yöneticisinin karşı çıkması, kararın lakin İPİ Liderinin müdahalesi ile Kongreden geçmesi, bu tabloya fazlaca zıt düşmüyor, yadırgatıcı da olmuyor.

* * *

Büyük basın kendisini resmi toplumun bir parçası sayıyor ve basın özgürlüğünün karşısına, en güçlü odaklardan birisi olarak basının kendisi dikiliyor.

Sistemin, basın ve irtibat monopolleri kanalıyla, dağıtım ve haber akışı alanlarındaki egemenlik ve kontrolünü daima destek ettiği tekelci şartlarda, bu tabloyu fazlaca yadırgamamak gerekiyor.

Büyük basın, yalnızca resmi ideolojinin değil, birebir vakitte basın ve irtibat monopolleri aracılığı ile toplumsal olarak sisteme direkt bağımlılığı temsil ediyor.

* * *

Ve o röportajda Neyyire için söyledikleri: 

Önümüzdeki nisan ayında Neyyire ile, birlikteliğimizin 11. yılını geride bırakacağız, bunun yalnızca 7 ayını dışarıda bir ortada geçirebildik.

* * *

İnsan lakin vücut olarak hapsedilebiliyor, fikir ve hisleri zincire vurmayı şimdi hiçbir siyasal otoritenin başaramadığı görülüyor. Düşünsel çok yönlülük ve derinlik ve his yoğunluğu, insanın alıkonduğu coğrafi alanla tahminen de zıt orantılı oluyor.

* * *

Ve Hazal…

Kendimi kızımla tıpkı yaşta sayıyorum. 

Kızım, Hazal bugün 10 yaşının içinde, ben de cezaevinde 10. yılımı geride bıraktım, biri birine dokunmak için uzanan ellerimiz 10 yıl boyunca daima tel örgülerle kesildi.

Tahliye olduktan kısa bir müddet sonra da bu defa 13 yaşındaki kızı Hazal’la ortalarına mevt giriyor. 

* * *

Zulüm tırpanının biçtiği hayatlar jenerasyondan jenerasyona devam eden ve izi hiç silinmeyen ağır yaralar bırakıyor:

Her göçtüğüm ülkeye yanımda,

Bazen rakı masalarına,

Ortada yürürken yanımda, 

Öksüzler kulübü latifelerinde en başa,

Sen neden böylesinin sorularının yanıtına,

Yalnız olmaktan korktuğumda düşlerime

Hayaletini de taktım koluma,

Umarım benimle vakit geçirmeyi sevmişsindir baba.

P24’te yayımlanmıştır.

T24